Bijdrage raadslid Judith Klokkenburg bij debat over coalitieakkoord
Voorzitter, vandaag bespreken we het coalitieakkoord met de titel “Voor een stad die tegen een stootje kan”. Om te beginnen wil ik de onderhandelende partijen D66, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA feliciteren dat het ze een half jaar na de verkiezingen gelukt is om toch tot een akkoord te komen. En dat kwam er niet zonder slag of stootje. Het zijn immers bijzondere tijden, zoals de partijen ook schrijven in hun voorwoord: de wereld om ons heen is roerig en onrustig.
En voorzitter, zo is het ook. Het voelt soms alsof we met elkaar in een bootje zitten en de golven om ons heen slaan: de coronacrisis, de wooncrisis, de asielcrisis, de klimaatcrisis, de energiecrisis en daarbij een ongekend hoge inflatie waardoor meer mensen onder de armoedegrens terecht komen of in de schulden dreigen te komen. Het voelt alsof we van golf naar golf varen en van crisis naar crisis, en te weinig koersen naar die stip aan de horizon. Terwijl het – juist als de golven om je heen slaan – het van belang is die koers te houden. Naar de stad die we in 2026, de duur van dit akkoord, en verder nog, in 2050 willen zijn.
Voorzitter, in dit akkoord staan voor de ChristenUnie/SGP herkenbare punten, zaken waarmee recht gedaan wordt aan de stad en onze inwoners. Soms dacht ik zelfs dat ik ons eigen verkiezingsprogramma las, bijvoorbeeld als het gaat om de plannen voor een permanente winteropvang, een kerkverzamelgebouw voor internationale kerken, voldoende betaalbare bedrijfshuisvesting, een einde aan gokreclames en de broodnodige constatering dat er een einde moet komen aan de mensonterende raamprostitutie.
Maar tegelijkertijd mist de ChristenUnie/SGP die stip aan de horizon. Welke richting gaat het Haagse bootje op? Waar koersen we op? Wat voor stad willen we zijn in 2026 en in 2050? Het lijkt erop dat de coalitiepartijen elkaar vooral gevonden hebben in de financiële compromissen en niet in een gezamenlijke visie op de stad. Omdat het in het coalitieakkoord ontbreekt maak ik van de gelegenheid gebruik om wat visie mee te geven.
Als het aan de ChristenUnie/SGP ligt wordt Den Haag een stad waarin we recht doen aan mensen in de knel, die wonen in tochtige woningen, schulden hebben, of mensen die op straat leven. Dus voldoende slagkracht binnen de gemeente (en niet bezuinigen op de uitvoeringskracht van de gemeente), kinderarmoede de stad uit en echt kiezen voor een klimaatneutrale stad in 2030. Een Den Haag dat recht doet aan jongeren en starters die op zoek zijn naar woonruimte. Of zoals het CDA zou zeggen, zodat iedereen thuis is in Den Haag.
Die stad zijn we samen, iedereen doet mee: vrijwilligers die zich inzetten in onze stad, enthousiaste inwoners en lokale coöperaties die de buurt willen verduurzamen en ouders die betrokken zijn bij de school en sportvereniging van hun kind. Een stad waar ouderen van waarde zijn en we eenzaamheid bestrijden. En een stad waarbij de overheid dienstbaar is aan haar inwoners, juist voor hen die dat het hardst nodig hebben. Ik hoor graag van de onderhandelaars wat hun visie is. Welk Den Haag willen zij nalaten?
Want voorzitter, zonder visie dreigt deze coalitie nieuwe wijn in oude zakken te worden. En zoals dit Bijbelse spreekwoord zegt: als je jonge wijn in oude zakken giet, dan scheuren de zakken door de jonge wijn en wordt de wijn verspild. Ik hoop dat de coalitie dit ter harte neemt en er een duidelijke visie komt, op basis waarvan we investeringen kunnen doen en we met elkaar kunnen bouwen aan onze mooie stad.
Er zijn een aantal zaken die mijn fractie zijn opgevallen en die we graag willen uitlichten:
Armoede
Allereerst armoede. Voorzitter, afgelopen dinsdag, Prinsjesdag, is er een ongekend pakket aan maatregelen aangekondigd om mensen in de knel te helpen, bijvoorbeeld door het instellen van een energieplafond. Dat is iets om dankbaar voor te zijn, hoewel er tegelijkertijd ook nog veel vragen en onduidelijkheden over zijn. In deze bijzondere, roerige en onrustige tijden moet de overheid er ook staan voor de meest kwetsbare inwoners. En dat mis ik in dit akkoord. Een overheid, een gemeente, die zegt: we laten u niet vallen als u het op welke manier dan ook niet redt. We laten u niet vallen, ook niet als de landelijke overheid tekortschiet.
Ik kijk dan bijvoorbeeld naar de eenmalige investering in de armoedevoorzieningen om deze, alleen in 2023, te verbreden voor gezinnen met kinderen die tot 150% van het sociaal minimum verdienen. Dit is wat de ChristenUnie/SGP de zwakste schakel in het akkoord en ook een van de meest cynische dingen die ik kan bedenken. Leg maar eens uit. Je krijgt een collectieve zorgverzekering met betere premie en je kind kan gratis sporten. En voordat ik het vergeet, volgend jaar mag u het weer zelf uitzoeken. Dat is wat incidenteel de armoedevoorzieningen verbreden betekent. In de wetenschap dat er meer geld wordt uitgegeven aan Olympische sporters dan aan deze verbreding van de armoedevoorzieningen is dat ronduit pijnlijk.
Voorzitter, daarnaast zijn er meer zorgen. De afgelopen jaren liepen we vaker tegen de beperkte uitvoeringscapaciteit van de gemeente aan. Met de beoogde bezuinigingen op het ambtelijk apparaat maakt de ChristenUnie/SGP zich zorgen of er straks nog wel voldoende mensen zijn om iedereen goed en snel te helpen, bijvoorbeeld als het gaat om armoede, om schuldhulpverlening of aan iemand in de bijstand. Ik herhaal dan ook mijn oproep: aan ons mag het niet liggen als gemeente. Laat iedereen vrij, maar niemand vallen.
Recht doen aan mensen in een kwetsbare positie
Voorzitter, de ChristenUnie/SGP is blij dat er aandacht is voor mensen in een kwetsbare positie in onze stad. Zo lezen we over een permanente winteropvang. Ik hoop en verwacht dat dit ook echt een plek wordt waar iedereen zonder dak boven het hoofd al deze winter terecht kan en dat de raad hier snel meer informatie over krijgt. Ik hoor graag van de onderhandelaars of dit ook gaat lukken.
De afgelopen jaren is het hier vaak over gegaan en elke keer zeiden we: dakloosheid is niet een probleem van de maatschappelijke opvang, maar het is een huisvestingsprobleem. En wat is het dan een gemiste kans dat de wethouder Volkshuisvesting niet ook dak- en thuisloosheid onder zijn hoede heeft. Ik hoop dat het toekomstige college dit scherp heeft en blijft werken aan voldoende huisvesting voor iedereen, juist ook voor de meest kwetsbare mensen: pas dat is een Eerlijk Haags verhaal.
Voorzitter, mijn fractie is daarnaast blij dat de nieuwe coalitie eindelijk tot het inzicht is gekomen dat raamprostitutie niet meer van deze tijd is. We zijn blij met het voornemen om dit uit te faseren in onze stad. Wat dat betreft was de ChristenUnie/SGP eigenlijk haar tijd ver vooruit. Tegelijkertijd ontbreekt er in deze plannen een concreet tijdspad. Ik ben benieuwd wanneer het laatste raam verdwijnt en raamprostitutie in Den Haag verleden tijd is. Vergeet daarbij het belangrijkste niet: goede zorg voor iedereen die achter deze ramen moet werken. Ik hoor graag van de onderhandelaars aan welke termijn er wordt gedacht van uitfaseren.
Voorzitter, daarnaast blijven de zorgen over mensenhandel, ook in de prostitutie. Helaas wordt het woord mensenhandel helemaal niet genoemd in het coalitieakkoord. Heeft de coalitie hier wel aandacht voor? Want juist als we de ramen sluiten, moeten we er scherp op zijn dat deze mensen niet in de handen van mensenhandelaren vallen. Ook over andere vormen van mensenhandel zoals criminele uitbuiting lees ik niets in het coalitieakkoord. Ik hoop van harte dat het nieuwe college de handschoen oppakt en echt samen aan de slag gaat, voor “een veilig en vrij Den Haag” Want Den Haag is niet altijd goed, maar moet wel beter.
Duurzaamheid
Voorzitter, mijn fractie is teleurgesteld in het hoofdstuk over duurzaamheid. In de inleiding van dit akkoord wordt expliciet genoemd dat de wereld roerig en onrustig is en dat er gedurfde keuzes nodig zijn voor de toekomst. Kiezen voor een groen, gelijk en kansrijk Den Haag in de woorden van lijkt hier vergeten, want weer begint het duurzaamheidshoofdstuk met tochtstrips. Belangrijk, maar die tijd is nu voorbij. We moeten met zwaarder geschut komen om mensen letterlijk uit de kou te helpen.
Hoe wil de nieuwe coalitie in 2030 klimaatneutraal zijn als er geen extra stappen worden gezet om dit doel te halen? De ChristenUnie/SGP mist actie en perspectief. Hoe gaan we er concreet voor zorgen dat mensen in een woning met enkel glas niet in de kou zitten deze winter? Durft de coalitie onconventionele keuzes te maken om te verduurzamen en de energierekening naar beneden te krijgen? Ik mis dit perspectief.
Voorzitter, juist de energietransitie is een kans voor lokaal eigenaarschap van een warmtenet, buurtbatterij of een energiecoöperatie voor en door buurtbewoners. Dat de stoep open ligt is niet erg, zolang je weet dat het voor jouw warmtenet is waar je als buurt van profiteert. Juist voor niet-huiseigenaren is dit lokale eigenaarschap cruciaal, zodat iedereen profiteert. De exorbitante gasprijzen geven alleen maar meer urgentie aan een versnelling en het werk maken van de kansen die de energietransitie biedt. We moeten echt sneller van deur tot deur, van straat tot straat om actief gemeentelijke hulp aan te bieden om huizen snel te isoleren en te verduurzamen. Enecogelden worden gevierd als nieuwe middelen, maar echte keuzes blijven uit. Wat gaat het beoogd college nu echt beter en sneller doen om klimaatneutraliteit in 2030 te halen?
Een overheid die werkt voor mensen
Tenslotte over het huishoudboekje van de gemeente. Goed dat er wordt gewerkt aan plannen om de begroting structureel sluitend te maken. Zeker met het oog op het ravijn van het gemeentefonds moeten we goed op de toekomst zijn voorbereid. Tegelijkertijd lees ik nog niets concreets over het aanvullen van de gemeentelijke reserve. Wat hebben we geleerd van de vorige crisis toen we de algemene reserve moesten plunderen om mensen te kunnen helpen? Laten we zorgen dat ons bootje dan niet kapseist door ons nu goed voor te bereiden op een eventuele volgende storm.
Voorzitter, om het huishoudboekje sluitend te krijgen en her en der wat kadootjes uit te kunnen delen worden de lasten flink verzwaard. Hierbij worden vooral de mensen met een koophuis en een auto geraakt. De ChristenUnie/SGP heeft enigszins begrip voor lastenverzwaring in deze financieel zware tijden voor de gemeente, maar hoopt tegelijkertijd dat dit college oog houdt voor het feit dat ook veel burgers in financieel zware tijden leven, bijvoorbeeld de werkende armen die nu al amper hun hoofd boven water kunnen houden en voor wie die lastenverzwaring de genadeklap kan zijn. Hoe zorgen we ervoor dat zij niet kopje onder gaan?
Voorzitter, u, collega raadsleden, toekomstige wethouders en coalitiepartijen. We zijn blij dat er partijen verantwoordelijkheid nemen om onze prachtige stad te besturen. We hopen dat u koers houdt op de woelige baren en de stad bestuurt met een duidelijk kompas in de hand. In het bijbelboek Amos staat “Laat het recht als water golven en gerechtigheid als een immer vloeiende beek.” Laten deze golven van recht en gerechtigheid jullie inspireren en helpen koers te houden. We wensen en bidden jullie veel wijsheid toe bij jullie verantwoordelijke taak en hopen op een constructieve samenwerking.
