Voorzitter. Als misdrijven weerloze slachtoffers treffen, dan schokt ons dat en maakt het ons boos en kwaad. Die reactie wordt des te feller als de slachtoffers kinderen zijn, want kinderen horen beschermd te worden. Als die bescherming faalt, als die soms zelfs in het tegendeel omslaat en belaging wordt, en als aanvaarding aanranding wordt, dan schokt dat des te meer. Hoe is het mogelijk dat dit kan plaatsvinden?

Het rapport van de commissie-Deetman maakt op een ontluisterende wijze duidelijk dat het mogelijk is geweest. Misbruik vond door de jaren heen plaats in een omgeving waarin de doelstelling was vanuit liefde jegens medemensen te handelen, maar waar gedragingen plaatsvonden jegens kinderen die niets en dan ook helemaal niets met liefde te maken hadden. De wetenschap dat mensen hiertoe in staat zijn, onderstreept het besef dat mensen geneigd zijn tot het kwade en dat we daar altijd voor op onze hoede moeten zijn, voor het kwade in onszelf, maar ook in de medemens.

In dat licht vindt mijn fractie de bevindingen van de commissie-Deetman uiterst pijnlijk. Ik ervaar dat ook persoonlijk. Ik hecht eraan om dat hier te zeggen. Ik ben een protestants christen, geen katholiek, maar ik voel me wel verbonden met mijn katholieke broeders en zusters. Dat dit op deze wijze in dit kerkgenootschap heeft kunnen plaatsvinden, doet pijn en vraagt uiteraard om een reactie.

Het doet echter vooral pijn bij de slachtoffers, de vele duizenden kinderen die in de periode van 1945 tot 1981 -- dat is de periode die is onderzocht -- met grensoverschrijdend gedrag te maken hebben gehad en daardoor vaak voor het leven getekend zijn. In dat opzicht is mijn fractie wel blij met het rapport van de commissie-Deetman, want het is goed dat dit rapport geschreven is. Dit aangedane onrecht mag niet onder de zogenaamde mantel der liefde bedekt worden.

Wij vinden het ook goed dat dit rapport volledig is aanvaard door de bisschoppen en de Konferentie Nederlandse Religieuzen. Met name op de kerk rust nu de grote verantwoordelijkheid om met de op papier gezette ervaringen en aanbevelingen aan het werk te gaan, en om met gerichte daden te werken aan herstel van vertrouwen. Ik heb dat tijdens de hoorzitting ook tegen aartsbisschop, en straks kardinaal, Eijk uitgesproken. Dat zal nog een heel zware opgave zijn, want het vertrouwen is op een verschrikkelijke manier geschaad. En we weten hoe dat gaat bij vertrouwen; we hebben er ook een Nederlands spreekwoord voor: het komt te voet en het gaat te paard. Het zal dus nog heel veel tijd vragen om het herstelproces verder in te gaan.

Mijn fractie heeft ook aandachtig gekeken naar de reactie van het kabinet op het rapport-Deetman. Wij kunnen onze steun uitspreken voor de wijze waarop het kabinet het rapport beoordeelt. Ik vraag nog wel aandacht voor een aantal punten. De bevindingen van de commissie zijn nog niet in alles volledig. Ook de vorige sprekers hebben daar aandacht voor gevraagd. Wat ons betreft worden ook de bevindingen van de commissie-Samson, die onafhankelijk onderzoek doet naar seksueel misbruik van minderjarigen die onder verantwoordelijkheid van de overheid in instellingen of pleeggezinnen zijn geplaatst, betrokken in de definitieve beoordeling en het definitief trekken van lessen voor de toekomst. Dat geldt vooral wat betreft de rol van de overheid en de dingen die we kunnen doen om situaties die zich hebben voorgedaan, in de toekomst te voorkomen. Het zou mooi zijn als de verschijning van het rapport van de commissie-Samson samen zou vallen met de eerste evaluatie van het rapport van de commissie-Deetman. Dat is volgens mij in de tijd niet helemaal het geval, maar het is wel een nieuw moment om te bekijken welke lacunes er nog zijn en wat eventueel nog aanvullend noodzakelijk is.

Het is goed om dat aan elkaar te verbinden. We weten immers dat dit zich niet alleen in de katholieke kerk heeft afgespeeld, maar ook veel breder; de commissie-Deetman heeft daar ook aandacht voor gevraagd. Dat moeten we dus ook in die wijze erbij betrekken, zonder het eerste te willen bagatelliseren. Dat is immers ook niet de bedoeling van de heer Deetman geweest toen hij dat uitsprak.

De rooms-katholieke kerk draagt een grote verantwoordelijkheid. Hij heeft gevoelens van schaamte en verdriet uitgesproken en spijt betuigd, ook bij de hoorzitting. Dat is goed. Het zijn waardevolle woorden. Die moeten uitgesproken worden. Die woorden zullen echter moeten worden gevolgd door daden. Die verantwoordelijkheid moeten we niet bij hen wegnemen. We mogen wel van hen vragen dat men volledige transparantie betracht, ook in de wijze waarop men daar inhoud aan gaat geven, als het gaat om de klachtencommissie, een compensatieregeling en monitoring. Ik vraag de minister zijn verwachtingen daarvan uit te spreken. Ik denk dat het eerste halfjaar belangrijk is, ook voor de kerk, om in alles duidelijk te maken dat men de woorden die men heeft uitgesproken wil waarmaken. De berichten die we nu ontvangen, bijvoorbeeld het bericht dat vanochtend in het AD stond, lijken op iets heel anders te wijzen. Er zijn echter ook andere, positievere berichten. Ik ken mensen die nu eindelijk een open deur hebben gevonden en hebben kunnen spreken met verantwoordelijken binnen de kerk. Dat zijn de berichten die we willen horen; laat dat duidelijk zijn. Ik hoop dat dit verder inhoud zal gaan krijgen.

Over de verjaringstermijn hebben enkele collega's vragen gesteld. Ik sluit mij kortheidshalve aan bij de vragen over de opmerkingen van professor Oldenhuis over de civielrechtelijke kant van het verhaal. Ik ben benieuwd naar de waarneming van de regering op dat punt. In de brief heeft zij de wijze waarop de katholieke kerk zich heeft uitgesproken over de civielrechtelijke weg en de verjaringstermijn, heel positief gewaardeerd. Dat lijkt nu toch een iets andere invulling te krijgen. Graag een reactie.

Je kunt heel lang over de verjaringstermijn spreken. Mevrouw Berndsen heeft daar een aantal juridisch-principiële opmerkingen over gemaakt. Er is een verschil tussen verjaring in maatschappelijke zin en in juridische zin. Het kabinet probeert volgens mij met het wetsvoorstel dat nu bij de Kamer ligt, die twee dichter bij elkaar te brengen. De nota naar aanleiding van het verslag is inmiddels uitgebracht en ligt in het midden van de Kamer. Ik hoop dat we snel het wetsvoorstel kunnen behandelen. Dat lijkt ons dan ook het moment om dit onderwerp in bredere zin aan de orde te stellen en in de Kamer uit te discussiëren.

We steunen het kabinet in het voorstel over multidisciplinair onderzoek naar seksueel geweld, waarmee een gevolg wordt gegeven aan de oproep van de heer Deetman. We denken dat dit ook belangrijk is bij het trekken van lessen en het voorkomen van misbruik in de toekomst.

Dat brengt mij bij het punt van de verklaring omtrent het gedrag. Er is nog enige discussie over een aangehouden motie van mijn fractiegenoot Joël Voordewind. Wij hebben gezegd dat het prima is dat bij scouting, sportclubs en begeleiders van jeugdkampen een vog, die toch zo'n €30 kost, gratis wordt verstrekt. Wij vinden het belangrijk dat er geen enkele drempel is, ook niet in financiële zin, rondom dit soort verklaringen. Wij hebben gevraagd of dat ook voor kerken zou kunnen gelden, waar heel veel jeugdwerkers actief zijn. Het kabinet lijkt daar niet helemaal in mee te gaan. Het argument van het kabinet is dat kerken geen vrijwilligersorganisaties zijn en de eerder genoemde organisaties wel. Dat gaat wat ons betreft niet helemaal op, want er zijn heel veel vrijwilligers actief in de kerk. In de brief van het kabinet staat ook dat het nog even de evaluatie wil afwachten van het eerste traject. Wanneer komt deze? Dat zou dan misschien een moment zijn om er verder over door te spreken. Wij zouden iedere drempel graag willen beslechten. We zijn overigens blij dat de katholieke kerk bij monde van monseigneur Eijk heeft aangegeven dat men vog's wil vragen in de toekomst. Zo hoort het ook te zijn. Laat dat vanuit de kerk komen; het wordt opgepakt.

Ik hoop dat we in de loop van dit debat kunnen spreken over deze vragen.