Bijdrage Joël Voordewind aan een plenair debat met staatssecretaris Harbers van Justitie en Veiligheid

Kamerstuknr. 30 573

De heer Voordewind (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. In mei 2015 stond ik op het Italiaanse eiland Lampedusa en zag hoe er honderden migranten aankwamen die week. In oktober 2015 stond ik op de grens van Macedonië en Griekenland en zag hoe daar 7.000 mensen in totaal ongecontroleerd de grens overstaken op één dag. Op Lesbos zagen wij in maart 2016 als commissie migratie hoe er vluchtelingen uit de zee werden opgepikt door onze eigen mariniers. Enkele weken geleden bezochten wij als commissie de detentiekampen in Libië en zagen de onmenselijke en schrijnende leefomstandigheden van de migranten.

Voorzitter. Deze ongecontroleerde toestroom van migranten naar Europa, de duizenden verdrinkingen op de Middellandse Zee, de uitbuiting door mensensmokkelaars; dit alles is de aanleiding geweest voor een speciale VN-top in New York in 2016. In de verklaring van die top is opgeroepen om te komen tot een stelsel van niet-bindende, richtinggevende principes en vrijwillige richtlijnen. Die verklaring heeft geleid tot het pact van Marrakesh, waar we het vandaag over hebben.

Voorzitter. We staan nu aan de vooravond van de goedkeuring van dit pact. Er worden zorgen geuit over hoe dit pact kan uitwerken in claims en rechten van migranten in de staten die instemmen met het pact. Het is dan ook goed om hierover te spreken in de Kamer omdat het gaat over migratie — een van de belangrijkste thema's van deze tijd — omdat het veel mensen beroert en omdat dit pact eigenlijk weergeeft hoe bijna alle landen in de wereld erover denken. Het is dus een oplossing voor die ongecontroleerde migratiestroom en de behandeling van migranten.

Voorzitter. Ook al staat er in het pact dat landen soeverein blijven over de migratieregelgeving en dat het pact niet bindend is, toch vindt de ChristenUnie het goed dat er samen met een brede groep van Europese landen een aanvullende verklaring komt: de explanation of position. De ChristenUnie vindt dat we over ons eigen migratiebeleid moeten gaan. Hoewel dat in het pact staat, is het goed om dat nog eens te benadrukken, ook met het oog op de zorgen die er blijken te leven.

Tegelijkertijd kan de niet-reguliere migratiestroom in Europa alleen maar gezamenlijk effectief worden aangepakt. Toestanden als in 2015 en 2016 moeten voorkomen worden. Uiteraard moet Nederland als land dat de bescherming van mensenrechten, het internationaal recht maar ook de godsdienstvrijheid hoog in het vaandel heeft, altijd bereid zijn een deel van de opvang van echte vluchtelingen op zich te nemen, ruimhartig zelfs wat ons betreft.

Tegelijkertijd moet uitbuiting door mensensmokkelaars en mensenhandelaren bestreden worden, dus ook de schrijnende situaties waar mensen, met name vrouwen en meisjes, mee te maken krijgen als ze vluchten. Ik noemde al de Libische detentiekampen.

Voorzitter. Ik heb nog wel een aantal vragen aan de staatssecretaris. Volgt er na dit Global Compact for Migration ook een global compact voor vluchtelingen? Wanneer wordt de Kamer daarover geïnformeerd? En wat komt daar in grote lijnen in te staan? Komt daar een brief van het kabinet over en wanneer?

Voorzitter, twee. Nederland voldoet volgens de brief grotendeels aan de 23 doelstellingen van de overeenkomst. Aan welke van die doelstellingen voldoen we dus nog niet? En wat zou Nederland alsnog hieraan moeten doen? Kan de staatssecretaris daar iets over zeggen?

Drie: hoe denkt de staatssecretaris concreet met dit pact in handen nu effectiever mensensmokkel, mensenhandel en verdrinking op zee tegen te gaan? Vier: door welke landen zal de explanation of position paper getekend worden? En de laatste vraag: hoe kan de toelichtende verklaring voorkomen dat advocaten bij de rechter alsnog een claim gaan indienen met dit pact in de hand? En welke toegevoegde waarde heeft deze toelichtende verklaring als er een beroep gedaan wordt op dit pact?

Voorzitter, afrondend. Het is goed dat er richtsnoeren en handvatten zijn en een moreel kader van normen hoe we met migranten wensen om te gaan. Dit geeft een opdracht aan heel veel landen die met migranten te maken hebben. Het vraagt herkomstlanden ook om vluchtelingen en migranten weer terug te nemen als ze niet erkend worden of als ze illegaal zijn geworden. Uiteindelijk hoop ik dat met dit pact het duidelijke signaal naar alle landen uitgaat dat migranten humaan behandeld dienen te worden. Daarop kunnen de ondertekenaars elkaar na 11 december ook aanspreken. Ik denk aan de jongen uit Nigeria die ik sprak in Libië, die verhandeld was op een slavenmarkt in Libië en gedwongen werd om een jaar voor niks voor een Libische boer te werken. Ik hoop dat dit pact voor hem en voor vele andere migranten verschil gaat uitmaken.

Ik dank u wel.

Meer informatie