Bron: Nederlands Dagblad

door Arie Slob

Het advies van de Onderwijsraad over de basisvorming heeft heel wat reacties losgemaakt. Deze meeste reacties lieten aan duidelijkheid niets te wensen over. Zo vond iemand in deze krant dat de basisvorming kon worden bijgezet in het Mausoleum van mislukte onderwijsvernieuwingen.

Het Algemeen Dagblad sprak van het failliet van de basisvorming. De Telegraaf schreef dat Nederland, als het parlement het advies van de Onderwijsraad volgt, eindelijk is verlost van een gedrocht.De heftigheid van veel reacties is veelzeggend. De basisvorming wordt door velen gezien als een product uit PvdA-koker. Onder aanvoering van toenmalig staatssecretaris van onderwijs Wallage werd gestreefd naar een breed basispakket voor alle leerlingen. Nieuwe vakken als techniek, verzorging en informatiekunde werden in het curriculum opgenomen. Alle leerlingen vanaf twaalf jaar zouden zich zo breder kunnen ontwikkelen en ook meer keuzemogelijkheden krijgen. En de verplichte schoolkeuze zou nog wat uitgesteld kunnen worden.
In principe nobele doelen. Al snel na invoering bleek echter dat de blauwdrukken uit Zoetermeer niet in alles aansloten bij de dagelijkse onderwijspraktijk. Het aanbod van de basisvorming bleek te omvangrijk, vertoonde in een aantal opzichten te weinig samenhang en liet ook te weinig ruimte voor verschillen tussen leerlingen.

Vakkenkeuze
Ik ben blij dat het advies van de Onderwijsraad er nu ligt. Al in september 1999 kwam de inspectie met een kritisch (evaluatie)rapport over de eerste vijf jaar van de basisvorming. Na die tijd is het langdurig stil gebleven. Staatssecretaris Adelmund kwam uiteindelijk niet veel verder dan het formuleren van een adviesaanvraag aan de Onderwijsraad en een wetsvoorstel om tijdelijk de druk wat te verlichten.

Bij de behandeling van dit wetsvoorstel in mei van dit jaar heb ik namens de ChristenUnie dan ook aangegeven, het beschamend te vinden hoe weinig voortvarend het kabinet in deze regeerperiode met het dossier basisvorming om is gegaan. In plaats van een diepgaand debat over inhoud en vormgeving van de basisvorming, kon de Kamer slechts een oordeel geven over tijdelijke maatregelen in afwachting van het advies van de Onderwijsraad.

Nu dat advies er ligt, mag er niet veel tijd meer verloren gaan. Kort samengevat luidt het advies van de Onderwijsraad: minder vakken, drie niveaus en een verkorting van de basisvorming van drie naar twee jaar. De adviezen sluiten voor een groot deel aan op de in de praktijk ervaren knelpunten.

In hoofdlijnen kan het advies mijn instemming hebben. Er is wel een aantal te vragen te stellen. Allereerst bij de keuze voor de verplichte vakken. Zo wil de Onderwijsraad acht vakken opnemen in een verplicht gedeelte, dat 5/8 van de lestijd zal beslaan. In het resterende 3/8 deel kunnen scholen zelf kiezen welke vakken ze nog aanbieden.

In het verplichte deel is Engels als enige vreemde taal terug te vinden. De vraag is of daar geen tweede vreemde taal aan toegevoegd zou moeten worden. Ook komen we in het verplichte deel het nieuwe vak/leergebied science tegen, een samenvoeging van natuur/scheikunde, biologie en techniek. Bij een combinatievak natuur/scheikunde kan ik me wel wat voorstellen. Er zijn scholen waar deze vakken ook nu al in combinate worden aangeboden. Op welke wijze techniek daarin gevoegd zou kunnen worden, is me nog niet duidelijk. Ook vraag ik me af of het vanuit vakinhoudelijke argumenten en doorstroomrelevantie verstandig is het vak biologie als zelfstandig vak in de basisvorming te laten verdwijnen. Mogelijk zou er wel een combinatie tussen biologie en verzorging kunnen plaatsvinden.

Het lot van het vak verzorging gaat me namelijk zeer aan het hart. Als nieuw vak in de basisvorming heeft verzorging geknokt voor een eigen plek en die positie naar mijn beleving ook waargemaakt.

Verkiezingen
Het voorstel voor een programma-aanbod op drie niveaus is minder schokkend dan het misschien lijkt. In de praktijk was dit namelijk op veel scholen al de praktijk. In dat kader past ook de opmerking van een schoolleider in het Reformatorisch Dagblad van vorige week, dat de basisvorming op zijn school niet mislukt was. Ook in veel lesmethoden is niveaudifferentiatie toegepast. De basisvorming is nooit de eenheidsworst geweest die door sommige critici werd voorgesteld.

De grote vraag bij het jongste voorstel is wel, of het doorstroomperspectief voor leerlingen gewaarborgd kan blijven. In dat opzicht heeft staatssecretaris Adelmund terecht opgemerkt, dat de niveaus niet als 'schotten' mogen gaan werken, maar juist 'treden' moeten zijn.

Bij de fractie van de ChristenUnie leefde voor de zomervakantie enige vrees dat de inhoudelijke discussie over basisvorming over de verkiezingen heen getild zou gaan worden. Dit in verband met de grote tegenstellingen over dit onderwerp die in de coalitie tussen VVD/D66 en de PvdA aanwezig zijn. Die vrees is nog niet helemaal weg. Alhoewel staatssecretaris Adelmund welwillend heeft gereageerd op de adviezen van de Onderwijsraad, is het nog maar de vraag of er deze regeerperiode nog een wetsvoorstel voor een herziening van de basisvorming na 2004 komt te liggen. Voor alle betrokkenen bij de basisvorming zou dit wel het beste zijn.

De auteur is Tweede-Kamerlid en woordvoerder onderwijs voor de ChristenUnie