De heer Cramer (ChristenUnie): Voorzitter. Ik bied mijn excuses aan, omdat ik niet eerder aanwezig kon zijn. Ik moest bij een VAO zijn dat betrekking had op het jagen.

            Vandaag spreken wij over de kwaliteit van ons oppervlaktewater en de grondwaterlichamen. Deze kwaliteit is de laatste jaren sterk verbeterd. De Kaderrichtlijn Water plaatst ons voor de uitdaging om wat dat betreft nog een stap verder te zetten. Wij hebben een dik pak papier, namelijk Stroomgebiedbeheerplannen, ontvangen. Dat is een mooi woord voor Galgje. Daar hangt een pakket onder dat nog veel dikker is. Dat bestaat uit waterplannen van gemeenten, provincies en waterschappen. Die plannen zijn een uitwerking van de Kaderrichtlijn Water en liggen momenteel ter inspraak voor. De fractie van de ChristenUnie trekt daarom vandaag nog geen definitieve conclusies. Wel legt zij aan de bewindslieden enkele vragen voor.

            Ik kom in de eerste plaats op de doelen en de ambities. Doordat er van onderop is gewerkt aan het opstellen van de plannen, maak ik mij niet zo veel zorgen over de uitvoerbaarheid en de haalbaarheid. Ik krijg de indruk dat met deze aanpak op effectieve wijze is voorkomen dat er een nieuw luchtkwaliteitdossier ontstaat. Dat is dus een compliment voor de staatssecretaris en de minister, want zij hebben daaraan hun steentje bijgedragen. Wel wil ik weten wat nu nog de risico's zijn. Gesteld wordt dat er geen nationale koppen zijn en dat er geen andere risico's zijn dan die welke rechtstreeks voortvloeien uit de Kaderrichtlijn Water. Leiden de risico's die er wel zijn tot gevaren voor individuele projecten?

            De uitwerking van de Kaderrichtlijn Water in Stroomgebiedbeheersplannen bevat flexibiliteit ten aanzien van de doelen. Mits er goed wordt gemotiveerd op de criteria "haalbaarheid en betaalbaarheid", is afwijking mogelijk. Op zichzelf is dat prima, maar hoe verhoudt uitstel van de maatregelen zich tot dat financiële plaatje? Meer dan de helft van het budget wordt namelijk in de eerste zes jaar besteed. Zullen wij in de periode 2015 tot 2027 de uitgestelde doelen behalen? Graag wil ik een reactie van de bewindspersonen op de opmerking van LTO dat een doelgat in de Stroomgebiedbeheersplannen voor de Europese Commissie niet acceptabel is.

            De fractie van de ChristenUnie zou graag een nadere onderbouwing willen van het budget. Er is sprake van een totaalbudget van 4,2 mld. tussen nu en 2027. In 2006 was dat nog 9,2 mld. Medio 2007 is dat bedrag door synergie teruggebracht tot 7,3 mld. Hoe is de verdere verlaging tot 4,2 mld. precies opgebouwd? Graag verneem ik hoe de staatssecretaris het uitstel van de plannen tot na 2015 en de lagere ambities heeft getoetst.

            Er is veel aandacht voor het werkbaar maken van het begrip "geen achteruitgang". Dat is begrijpelijk, want achteruitgang is niet in alle gevallen te voorkomen. Je moet naar het bredere geheel kijken. De uitzonderingen, waaronder saldering, worden echter niet gespecificeerd in het besluit. Tot op welke hoogte is dit dan mogelijk? Daarbij vind ik het lastig dat de classificatie zwart-wit is. Daar is op zichzelf niets mis mee, maar een achteruitgang van bijvoorbeeld 10% kan tot gevolg hebben dat je opeens van de categorie "goed" naar de categorie "slecht" gaat, met alle gevolgen van dien. Als je binnen de categorie "slecht" 10% achteruitgaat, heeft dat verder geen gevolgen.

            Ik kom op de temperatuurdiscussie. Het uitgangspunt is een maximumtemperatuur voor lozingswater van 25 graden Celsius. Uit de schriftelijke antwoorden meen ik op te maken dat het water in de buurlanden 28 graden Celsius is. Of gaat het daarbij alleen om lozingen. Geldt die norm van 28 graden Celsius ook voor nieuwe inrichtingen? In de Europese richtlijn is voor droogte en extreme hitte een uitzondering opgenomen. Waarom is die niet opgenomen binnen de AMvB? Er worden uitzonderingen gemaakt voor het lozen van koelwater als dat voor de energievoorziening noodzakelijk is. Dat steun ik, maar dan moeten wij wel kritisch kijken naar de locaties van dergelijke energievoorzieningen: bij nieuwbouw en waar nuttig, toepassing van restwarmte. De toets moet dan dus ook de andere kant op werken.

            In de ontwerp-Stroomgebiedbeheersplannen staan generieke maatregelen voor de aanpak van diffuse vervuiling uit de landbouw. De fractie van de ChristenUnie vindt de plannen ten aanzien van de helofietenfilters wat dat betreft aan de zuinige kant. Ik begrijp de voorzichtigheid gezien het ruimtebeslag, maar wij moeten het belang van de landbouwsector heel goed voor ogen houden. Mij wordt niet duidelijk hoe wij hiermee verder gaan. Er wordt onderzoek gedaan naar de kosteneffectiviteit, maar dat hoeft toch geen jaren te duren zoals in de brief staat?

            Tot slot kom ik op de Nitraatrichtlijn. Ik roep minister Cramer en minister Verburg op om ten aanzien van het Vierde Actieprogramma Nitraat in het kader van de Nitraatrichtlijn goede afspraken met Brussel te maken. Ik ben ervan overtuigd dat het aan de voorkant goed geregeld moet zijn met het goedkeuringsstempel van Brussel, zodat er aan de achterkant -- ik doel dan op de nutriëntennorm -- in het kader van de Kaderrichtlijn Water geen problemen ontstaan.