Datum:            20 april 2017

De heer Bruins (ChristenUnie):
Voorzitter. Ik sta hier namens collega Carla Dik-Faber, die wegens persoonlijke omstandigheden hier niet kan zijn.

In de regio Loppersum is een zorgwekkende stijging van het aantal aardbevingen te zien. De breuken in de ondergrond lijken kritisch gespannen te zijn, aldus het staatstoezicht. Met andere woorden, er komen meer en zwaardere bevingen als de gasproductie wordt verhoogd. Hoogleraar Vlek meldde deze week dat de bodem in Noordoost-Groningen ernstig verzwakt is. Deze waarschuwing komt boven op de stapel rapporten, een stapel die sinds 2012 almaar hoger wordt. De ChristenUnie omarmt dan ook iedere stap in de richting van verlaging van de gasproductie. Maar waarom was dit niet eerder mogelijk? Mevrouw Mulder en mevrouw Van Veldhoven vroegen dat ook al. Wat is er concreet veranderd in de cijfer- of modelmatige onderbouwing, zodat nu wel kan wat eerder niet kon? Wat is de concrete verandering in de modellen en berekeningen? En waarom is de verlaging pas per 1 oktober en niet per direct? We gaan immers weer de zomermaanden in, waarin de leveringszekerheid geen enkel probleem is. Het wordt lekker weer.

De winning bij Loppersum moest worden stilgelegd van de Raad van State, maar zij lag, zo bleek, niet helemaal stil. In 2016 werd nog 1 miljard kuub geproduceerd voor de zogenaamde waakvlam. Het SodM concludeert nu dat het inschakelen van de clusters in deze regio waarschijnlijk de oorzaak van de bevingen is. Waarom legt de minister de gaswinning bij Loppersum niet per direct geheel stil?

De beoordeling door het SodM van de rapportage van de NAM is zeer zorgwekkend. De NAM is niet in staat gebleken om completere en beter uitgewerkte beheersmaatregelen voor te stellen. Er zijn twijfels over het meet- en regelprotocol en de NAM heeft verzuimd een aantal onderwerpen voldoende uit te diepen. Hoe is het na inmiddels vijf jaar mogelijk dat onderzoeken en metingen niet onafhankelijk en niet compleet worden uitgevoerd? Wat gaat de minister hieraan doen?

Dan kom ik bij schadeafhandeling en versteviging. De bewoners zouden op nummer één komen te staan, maar ook daar is na vijf jaar nog steeds geen sprake van. De kritiek stapelt zich op, van de OVV, de Onafhankelijke Raadsman en de Ombudsman, zelfs nu de minister eindelijk erkent dat de schadeafhandeling onafhankelijk van de NAM moet plaatsvinden. Inmiddels zijn de Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad uit het overleg gestapt. Ze zijn tegen een muur aangelopen, en een kwartier geleden maakte RTV Noord bekend dat het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek moet gaan doen naar de aardbevingsschade die is veroorzaakt door de gaswinning. De vertrouwensbreuk is daarmee compleet. Ze zien de gemaakte afspraken over schadeafhandeling niet terug in de brief van vorige week en zijn het vertrouwen kwijt. Gaat de nieuwe brief van 19 april dat vertrouwen herstellen? Kan de minister daarop reageren? En hoe wil hij dat vertrouwen herstellen, zodat deze partijen weer aan tafel kunnen schuiven? Waarom heeft hij de adviezen genegeerd, bijvoorbeeld om arbitrage en contra-expertises te behouden? Waarom ontbreekt de koppeling tussen schadeafhandeling en versterking van woningen? We weten pas eind dit jaar op welke manier de meerkosten van versteviging worden vergoed. Dat is toch veel te laat?

Er is nog steeds geen compensatie van mijnbouwschade buiten het bevingsgebied. Er is wel een nieuwe methode op basis van een proef, maar deze proef had als uitkomst dat van de 33.048 beoordeelde schades er precies 0 aan mijnbouwactiviteiten gerelateerd werden. Er komt nu een bouwvoucher van €1.500 voor alle schademeldingen, terwijl het geen erkenning van schade als gevolg van mijnbouw wordt genoemd. Waarom wordt hierbij niet de omgekeerde bewijslast toegepast? Moet de NAM niet gewoon aantonen dat de schade niet door mijnbouw wordt veroorzaakt, en alsnog de schade volledig compenseren? In Drenthe, in Langelo, is de Nationaal Coördinator uit het proces gestapt en wijst de NAM categorisch alle schadeclaims af. Dat is toch geen onafhankelijke en eerlijke beoordeling van mijnbouwschade? Bevingen stoppen niet bij een provinciegrens.

Ik sluit af. Vertrouwen op herstel en herstel van vertrouwen: dat was enkele jaren geleden het motto. Dat lijkt nu mijlenver weg. De ChristenUnie pleit voor een afbouwplan, waarmee de winning in stappen wordt verlaagd, in combinatie met een grootschalige warmtetransitie, waarbij de provincie Groningen voorloper wordt bij de toepassing van innovatieve energietransitie en energiebesparing, plus een echt onafhankelijke beoordeling en een ruimhartige compensatie voor de gedupeerde Groningers en Drentenaren.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl