Bijdrage Carla Dik-Faber aan een wetgevingsoverleg met minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Kamerstuknr. 35 000 - VII

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. Woningcorporaties staan voor een grote maatschappelijke opgave, waaronder de huisvesting van specifieke doelgroepen en verduurzaming van de woningvoorraad. Tegelijkertijd zijn er signalen dat de Woningwet knelt en dat de investeringsruimte beperkt is. De ChristenUnie heeft daarom twee vragen aan de minister. Wil de minister niet alleen de Woningwet in zichzelf evalueren maar ook de evaluatie verbreden door de genoemde maatschappelijke opgave hierbij te betrekken? Wat mijn fractie betreft wordt ook het onderzoek over de leefbaarheid in bepaalde wijken hierbij betrokken. De tweede vraag is of de minister bereid is te bekijken welke mogelijkheden er zijn in bijvoorbeeld de verhuurderheffing of de herverdeling om waar nodig woningcorporaties meer armslag te geven. Graag een reactie.

Voorzitter. Vorig jaar is een motie aangenomen van de ChristenUnie, het CDA, D66 en de VVD over een ouderenwoonakkoord. Er is een grote behoefte aan woonzorgarrangementen voor ouderen, met name voor de lagere en de middeninkomens. De ChristenUnie is blij met de Actielijn Wonen en Zorg, met onder andere een innovatieregeling en een kennisprogramma. Er komt ook een ondersteuningsteam voor gemeenten. Is dit team al werkzaam?

Ik zie in de actielijn ook de wooncoach terugkomen. Deze wordt vooral bij gemeenten belegd, maar het zou goed zijn als de betrokken ouderenorganisaties daar ook een rol in spelen, bijvoorbeeld door middel van opleiding maar ook door de coaches vanuit deze organisaties het land in te laten gaan voor ondersteuningsvragen. Is de minister bereid om dit samen met de ouderenorganisaties op te pakken?

Veel regelingen in het advies van de wooncoach gelden pas vanaf 65 jaar. Veel beter zou het zijn als er geanticipeerd zou worden, bijvoorbeeld op een mantelzorgwoning. Mensen van 60 vragen zich bijvoorbeeld af: hoe wil ik wonen als ik 80 ben? Welke ruimte is er binnen de actielijn om ook voor de leeftijd van 65 te anticiperen op toekomstige woonvragen en -wensen?

Voorzitter. Vandaag wil ik wederom aandacht vragen voor de huisvesting van kwetsbare mensen. Het actieplan Weer thuis heeft resultaten geboekt, maar nog altijd zijn er mensen in de maatschappelijke opvang en beschermd wonen die niet kunnen doorstromen naar zelfstandig wonen met begeleiding. Daarvoor is de beschikbaarheid van woningen tot €400 huur per maand belangrijk. Wil de minister in overleg gaan met woningcorporaties om te onderzoeken wat de mogelijkheden hiervoor zijn? Een knelpunt is daarnaast ook de beschikbaarheid van tijdelijke woningen op korte termijn. Gemeenten en woningcorporaties wijzen naar elkaar en intussen zit de opvang overvol en komen er elke dag nieuwe daklozen bij. Heeft de minister doorzettingsmacht en, als zij die heeft, kan zij die ook inzetten?

Dan de energietransitie. Woningcorporaties kunnen in wijken met gespikkeld bezit voor de hele wijk een plan maken voor verduurzaming en om woningen van het Gronings gas af te halen. Maar hoe loopt dit in de praktijk? Aedes geeft aan dat er beperkingen zijn in financiering en uitvoering. De brief van de minister lost de problemen niet helemaal op, omdat zij alleen ingaat op de verenigingen van eigenaren waar de corporaties een meerderheidsbelang hebben. Zij lopen echter ook aan tegen problemen met rijtjeshuizen en verenigingen van eigenaren met een minderheidsbelang. Wil de minister het gesprek aangaan en ziet zij mogelijkheden voor een beperkte uitzondering in artikel 47 van de Woningwet?

Voorzitter, ik sla mijn gedeelte over gebouwgebonden financiering over. Dan kan ik aansluiten bij de woorden van mevrouw Van Eijs.

Verder krijg ik de indruk dat veel gemeenten lonken naar geothermie. Maar de projecten die tot nu toe zijn gerealiseerd, zijn duur en risicovol. Uit onderzoek blijkt dat energie uit oppervlaktewater, aquathermie, kan voorzien in 40% van de totale warmtevraag in de gebouwde omgeving. Ziet de minister mogelijkheden om dit te ondersteunen met een green deal en financiering vanuit het Programma Aardgasvrije Wijken? En als zij daar op dit moment geen mogelijkheden voor ziet, is zij dan bereid de mogelijkheden van aquathermie te onderzoeken?

De voorzitter:
Wilt u afronden?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ja. In hoeverre is niet alleen aardgasvrij, maar ook klimaatbestendig bouwen de norm? Moet de regelgeving niet worden aangescherpt?

Voorzitter. Isoleren van woningen kan ook gevolgen hebben voor flora en fauna. De code Natuurinclusief bouwen borgt de belangen van flora en fauna. Is de minister het met ons eens dat de monitoring daarbij belangrijk is en wil zij zich inspannen om daaraan inhoud te geven of te laten geven?

Mijn laatste punt. Het is stil rond het sociaal huurakkoord. Wat kan de minister doen om het overleg vlot te trekken?

En het allerlaatste. Een aantal gemeenten worstelt met de huisvesting van werknemers uit Oost-Europa. Eerder had voormalig minister Kamp een Polentop met de grote steden. Nu zou er wat de ChristenUnie betreft een top moeten komen met de kleinere gemeenten. Is de minister daartoe bereid? Dank u wel.

De voorzitter:
Dank u wel. Er is nog een interruptie van mevrouw Van Eijs. Mevrouw Van Eijs.

Mevrouw Van Eijs (D66):
Collega Dik-Faber had het over geothermie. D66 heeft daar een voorzetje voor gedaan. Maar aquathermie is natuurlijk ook een heel interessante vorm. U vraagt daarvoor financiering. Ik vroeg mij af of het gaat om een bepaald budget dat u daarvoor vrij wilt maken, of wilt u dat aquathermieprojecten ook aanspraak kunnen maken op gelden daarvoor? Hoe ziet u dat voor zich?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Er is een Programma Aardgasvrije Wijken. Volgens mij kan daaruit financiering komen, maar wellicht is het al volledig belegd. Dat kan ik op dit moment niet overzien. Als dat zo is, vind ik het wel belangrijk dat wij toch gaan kijken naar de mogelijkheden van aquathermie. Wij zullen misschien even pas op de plaats moeten maken, omdat de middelen ervoor niet direct beschikbaar zijn, maar wat ik nu in de praktijk zie gebeuren is dat heel veel gemeenten voor het aardgasvrij maken van de woningen kijken naar geothermie. Geothermie is heel erg duur en ook heel risicovol. Er is geen enkel project in Nederland dat alleen maar positief is. Overal zijn haken en ogen aan, terwijl aquathermie veel goedkoper en veel eenvoudiger is. Daar lijkt het op. Ik wil het heel graag op de agenda zetten en ik vraag de minister om te kijken naar de mogelijkheden voor een green deal en voor mogelijke financiering. Kan dat niet, dan moeten wij samen kijken welke andere mogelijkheden er zijn. Maar in ieder geval wil ik graag het onderwerp agenderen.

De voorzitter:
Mevrouw Van Eijs, naar genoegen geantwoord? Dat is het geval. De heer Smeulders voor een interruptie.

De heer Smeulders (GroenLinks):
Het is heel positief dat mevrouw Dik-Faber van de ChristenUnie vraagt naar aquathermie en om daar de gevolgen of de kansen van te gaan onderzoeken. Ik hoor wel een beetje voorbehoud met betrekking tot geothermie in uw verhaal. Dat zou ik wel heel erg jammer vinden, omdat wij heel veel verschillende duurzame bronnen nodig hebben. Het klopt dat de geothermieprojecten die er nu zijn, vaak nog ingewikkeld zijn, maar dat is ook omdat we nog een beetje moeten leren. Vindt u ook dat we vol door moeten gaan met geothermie omdat we waarschijnlijk al die duurzame bronnen nodig hebben?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
We zullen ook geothermie zeker nodig hebben, maar het is echt op dit moment heel duur en heel risicovol. Ik verwijs ook naar het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen dat hier ook de vinger bij legt. Het is niet zomaar even een pijp in de grond en dan hebben we het geregeld. Er moet gefrackt worden. Je gaat door enorm veel bodemlagen heen met risico's voor de drinkwaterwinning. Dus het is niet zo makkelijk als altijd wordt gedacht. Ik zie nu wel heel veel wethouders in het land die denken: voilà, we hebben geothermie, dat is de oplossing voor al mijn woonwijken. Zo werkt het niet. Volgens mij moeten we de kansen van geothermie zeker benutten. Dus zal ik niet op de rem gaan staan, maar we moeten ook realistisch zijn. Ik constateer dat een techniek die goedkoper en minder intensief is eigenlijk op niemands netvlies staat. Daar leg ik de vinger bij. Ik zou heel graag willen dat we daar meer onderzoek naar gaan doen, omdat geothermie niet in alle vragen van al die wethouders kan voorzien. Dat gaat gewoon niet lukken.

De voorzitter:
Nog een interruptie van mevrouw Beckerman.

Mevrouw Beckerman (SP):
Ik ken de ChristenUnie als een heel sociale partij. U heeft weinig spreektijd waardoor u weinig heeft kunnen zeggen over de sociale huursector …

De voorzitter:
Via de voorzitter.

Mevrouw Beckerman (SP):
Excuus, voorzitter, het gaat helemaal mis vanavond. Daarom wil ik via de voorzitter de ChristenUnie nog een vraag stellen. Die gaat over wat ik net liet zien, namelijk de slaapkamer van de zoon van Karin. Ik vraag mij af of de ChristenUnie ons wil steunen in ons verzoek om nu echt met een actieplan aanpak schimmels te komen, want deze mensen kunnen echt niet nog heel lang meer wachten.

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ik ken de verhalen die mevrouw Beckerman hier naar voren brengt ook. Dit gaat volgens mij over een woningcorporatie uit Groningen. Ik heb ook de verhalen van de bewoners gehoord. Ik vind het echt schandalig, zo zeg ik hier maar even in deze zaal, dat dit aan de orde is, dat de schimmel bij de mensen op de muren staat en dat mensen soms met alle risico's van dien zelf in de kruipruimte moeten kruipen om met allerlei chemische middelen de rotzooi uit hun huis op te ruimen. Ik ken het actieplan van mevrouw Beckerman niet, maar ik ben er erg benieuwd naar. Ik moet er gewoon nog naar kijken. Ik constateer ook dat er een toezichthouder is op de woningcorporaties. Dus misschien kunnen we samen in ieder geval aan de minister de vraag voorleggen of de toezichthouder op de woningcorporaties hier nou niet een keer op geattendeerd kan worden dat ze gaan ingrijpen, want deze woningcorporatie laat echt steken vallen.

De voorzitter:
Is uw vraag daarmee voldoende beantwoord, mevrouw Beckerman?

Mevrouw Beckerman (SP):
Ik ben heel blij met dit antwoord. Dit is heel erg fijn. De SP is hier al heel lang mee bezig. Het gaat overigens niet alleen om deze corporatie want we hebben deze meldingen uit het hele land verzameld. Ook bijvoorbeeld Vestia, hier vaak genoemd, scoorde hoog. Een probleem waar ze ook tegen aanlopen is die greep uit de kas die weer gedaan wordt. Wij zijn er heel erg voor dat de toezichthouder corporaties aanspreekt en dat de minister corporaties aanspreekt. Maar wanneer corporaties echt financieel in de problemen zijn, bent u er dan voor dat, omdat iedereen recht heeft op een gezond huis, we extra middelen uit de verhuurderheffing hiervoor vrijmaken?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
De stelling is nu dat woningcorporaties nalatig zijn in de zorg voor de woningen omdat ze onvoldoende middelen hebben. Die stelling wil ik toch inderdaad niet onderschrijven. Dat gaat mij echt een beetje te snel. Ik denk dat er heus wel woningcorporaties zijn die nu een heel pakket aan maatschappelijke opgaven op zich af zien komen — ik noem de woon-zorgvoorzieningen voor ouderen en de verduurzaming — en die zich echt achter de oren krabben met de vraag hoe ze dat gaan fiksen. Ik heb er ook een vraag over gesteld aan de minister. Maar om nu te zeggen dat woningcorporaties niet goed zorgen voor hun woningbestand, dat er echt sprake is van achterstallig onderhoud en de schimmel op de muren staat, omdat ze onvoldoende geld hebben, dat zie ik toch echt niet. Dan zou ik toch echt willen zeggen tegen de mensen: trek aan de bel bij de Huurcommissie en bij uw gemeenteraad. Ik ben bereid om aan de minister te vragen ervoor te zorgen dat het toezicht op de woningcorporaties op orde is, want die moeten er gewoon voor zorgen dat hun woningbestand op orde is.

De voorzitter:
Dank u wel. Maar toch de laatste interruptie van mevrouw Beckerman.

Mevrouw Beckerman (SP):
Ik heb nog één vraag en die wil ik graag gaan besteden. Ik dank u via de voorzitter wederom voor uw antwoord. Natuurlijk heeft mevrouw Dik-Faber gelijk dat niet alle corporaties nu in de problemen zijn. We zien wel dat het weer een greep uit de kas is, een miljard extra dat de huurders moeten betalen. Er gaan straks vier maanden huur naar de staatskas en daarmee komen corporaties echt in de knel. Maar u noemde de huurcommissie…

De voorzitter:
Via de voorzitter.

Mevrouw Beckerman (SP):
Via de voorzitter. En dat vind ik een interessant punt. Dat is dan mijn laatste vraag. Via de huurcommissie kun je nu alleen verlaging krijgen zolang de schimmel niet is opgelost. Wij zouden ervoor pleiten dat huurders het recht krijgen om groot onderhoud af te dwingen, want je hebt niks aan huurverlaging als je tegelijkertijd ziek wordt van je eigen huis. Zou u daarin kunnen meegaan?

De voorzitter:
Via de voorzitter. Mevrouw Dik-Faber.

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Als politicus moet je overal altijd direct een antwoord op hebben. Ik heb dat nu even niet. Ik wil even nadenken over dit voorstel. Het klinkt echt niet onlogisch maar ik wil me er verder in verdiepen. Ik kom erop terug.

De voorzitter:
Dank u wel.

Meer informatie