We reizen met de hoge snelheidstrein van Peking naar Shanghai, 1300 kilometer in 5 uur met 300 km/peruur. De trein heeft naast de eerste en tweede klas ook een businessclass. Het landschap laat ons duidelijk afgebakende landbouwpercelen zien, nette huisjes, en soms op de achtergrond hoge appartementencomplexen. Shanghai telt 17 miljoen inwoners, net zo groot als heel Nederland.

Right to copy
Ook hier weer dure auto's. Merken als Mercedes, BMW, Mini's en zelfs Hummers worden hier ook nagemaakt. Hier betekent copyright 'right to copy'. Zelfs bekende ontwerpen van gebouwen zijn hier precies op schaal terug te vinden. Soms worden bedrijven hiervoor aangeklaagd, maar er valt, zo hoor ik, weinig tegen te doen. 

We bezoeken het Nederlandse bedrijfsleven, eerst de kleinere met name design en communicatiebedrijven in de creatieve sector, waaronder een design kinderwagenimporteur. Vele ouders dragen de kinderen op de arm, dus er is nog een hele cultuuromslag nodig en nu al komen er veel goedkopere imitaties op de markt. 'Een uitdaging, maar je moet wel een doorzetter zijn', zo vat een medewerker van pr-bureau Marco Klein het hier samen. 

De grote Nederlandse bedrijven zoals Unilever, DSM en Philips doen het hier goed met groeicijfers van circa 10 procent. Philips is met 19.000 werknemers, zelfs hier marktleider voor verlichting. De arbeidsomstandigheden bij Chinese bedrijven met name in de texiel, electronica en de bouw, zijn bij lange na niet overal op orde, vooral als het om de veiligheid gaat. Dat heeft, zo wordt mij gezegd, nog een cultuuromslag nodig en betere handhaving. 

Politieauto's in de file
We zien een ambulance en later een politieauto in de file staan met zwaailichten en vragen waarom men hen er niet door laat. Het blijkt dat sommige chauffeurs vaak wat bij verdienen door zich als taxi te laten gebruiken en aangezien dat bekend is, worden de zwaailichten van deze hulpdiensten niet meer zo serieus genomen. Als je echt wat hebt, doe je er beter aan hier een taxi naar het ziekenhuis te nemen, wordt me geadviseerd. 

Waar zijn de armen?
De skyline van Shanghai is adembenemend. Het volksplein, doet niet onder voor Times Square in New York. Shanghai heeft meer miljonairs dan Nederland. Er is dan ook een hele rijke bovenlaag, een redelijke middenlaag van 300 miljoen, maar tegelijkertijd ook nog een enorme onderlaag. Velen zijn de afgelopen 25 jaar wel boven de armoedegrens getrokken, wat een megaprestatie is van de Chinese overheid, maar kunnen zich nog geen auto of eigen huis veroorloven. De grootouders wonen vaak bij de ouders en kinderen in. En als men naar de stad is getrokken, wonen families bij elkaar in kleine appartementen in grote woontorens. Bedelaars zag ik echter niet op straat. 

Moeten we de Chinezen vrezen?
Ja volgens de Nederlandse ambassade. De Chinezen zullen steeds vaker als toerist naar Europa en naar Nederland komen. Waarschijnlijk komen over 10-15 jaar 10 miljoen Chinezen, terwijl er nu nog maar in totaal 8,5 miljoen toeristen Nederland aandoen per jaar. Maar tegelijkertijd investeert Nederland nog altijd zes keer meer in China dan China in Nederland. 

Willen ze een militaire wereldmacht worden? Nee zeggen ze, maar ze zijn wel beducht met name vanuit hun geschiedenis, voor dreiging van omliggende landen (met steun van Amerika) en verhogen daarom hun defensiebudget. Ze hebben wel de ambitie om economische de nummer een van de wereld te worden. Ze zijn nu nog tweede, na Amerika.  Weer tegelijkertijd hebben ze voorlopig nog vele monden (1,3 miljard) te voeden en streven ze voor alles naar stabiliteit. 

Kortom China heeft vele kanten, angsten en uitdagingen. Tijdens onze reis mochten we hier iets van opsnuiven. Hoe het communisme leidde tot een communistisch geleide markteconomie, waar stabiliteit voor individuele (geloofs)vrijheid gaat. Waar veel pragmatisme heerst, maar de partij ook rode lijnen trekt. Wie die overschrijdt heeft het zwaar.