De heer Cramer (ChristenUnie) wijst erop dat in de tussenevaluatie van
de programma-aanpak het gevaar van overlapping wordt gesignaleerd.
De programma-aanpak wordt juist vanwege de stapeling van ruimtelijke
en sociale opgaven in de Randstad toegepast en beoogt bij te dragen aan
de versterking van de internationale concurrentiekracht van de Randstad
en het behoud van de daarin gelegen waardevolle gebieden, waarmee
meteen het spanningsveld van de Nota Ruimte is aangegeven. Het is de
vraag of deze aanpak werkelijk bijdraagt aan het behoud van landschap en
of de permanente drang naar sneller en intensiever niet juist alle ontwikkelingen
stuurt. Dat dit vraagstuk niet alleen nu een rol speelt, maar dat
ook in het verleden heeft gedaan, is goed te lezen in het boekje «Het
ontsnapte land» van Geert Mak, waarnaar de heer Cramer verwijst.
Daaruit wordt duidelijk dat de mooi verwoorde landschappelijke en
sociale ambities vaak gesneuveld zijn in de concurrentieslag met
economie en politieke belangen.

Het Milieu- en Natuurplanbureau en het
Ruimtelijk Planbureau zien niet voor niets de grote opgave van de rijksoverheid
liggen in het realiseren van de beoogde ruimtelijke kwaliteit. Het
is goed dat een intentieverklaring tussen het Rijk en de G31 is afgesproken,
maar de heer Cramer vreest dat de zware nadruk op de verbetering
van de internationale concurrentiepositie in de knel zal komen met de
doelstellingen op het gebied van landschap, natuur en sociale samenhang.

Van de vier programma’s lijkt het programma Groene Hart het meest
evenwichtig en hoopvol. De uitgangspunten in dit programma spreken de
heer Cramer aan, met name de erkenning van de belangen van de grondgebonden
melkveehouderij als voorwaarde voor het overleven van het
Groene Hart en het veenweidegebied. Hij stelt in dezen voor een koppeling
te maken met de aanpak die bijvoorbeeld door de Vereniging Nederlands
Cultuurlandschap in de vorm van een deltaplan wordt bepleit. De
heer Cramer ziet verder, overigens net als de VROM-raad en het IPO, nog
een spanning tussen de investeringsbehoefte in het Groene Hart van 1,76
mld. en de 1 mld. die beschikbaar is. Hij pleit ervoor te bezien of FESmiddelen
kunnen worden ingezet voor bredere gebiedsontwikkelingen. Is
er overigens naast geld voor investeringen geld voor onderhoud en
beheer?

De uitbreiding van met name de weginfrastructuur staat centraal in alle
vier de programma’s, zo blijkt ook uit de Monitor Nota Ruimte (29 453, nr.
172). Het verbaast de heer Cramer dat niet zwaarder wordt ingezet op het
versneld viersporig maken van het railnet in de hele Randstad, te
beginnen met het net tussen Amsterdam en Almere. In combinatie met
een snelle invoering van de kilometerheffing kan de filedruk in de Randstad
daardoor afnemen of minder hard groeien, wat ook goed is voor het
Groene Hart.

De voorstellen om 40% van de woningen en arbeidsplaatsen te realiseren
in BBG staan onder druk. De neiging is sterk om te bouwen in nieuwe
uitleggebieden omdat de problemen daar minder complex zijn en de
uitvoering sneller ter hand kan worden genomen. Het probleem daarbij is
dat open ruimte, stedelijk groen en sociale effecten niet in geld worden
gewaardeerd. Een desbetreffende waarderingsmethode zou een plaats
kunnen krijgen in de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA).
Tweede Kamer, vergaderjaar 2006–2007, 29 435, nr. 190 8
Het kabinet vindt dat Nederland klimaatbestendig moet worden ingericht.
Wat zijn hiervan de (financiële) gevolgen?

Er is nog onvoldoende duidelijk om de motie-Van Bochove (29 435, nr.
182) te kunnen uitvoeren. De heer Cramer benadrukt dat deze motie wel
serieus genomen moet worden en een belangrijk uitgangspunt moet
blijven.