Nu de top in Johannesburg voorbij is, kunnen nationale regeringen aan de slag met het opgegeven huiswerk. Oude en nieuwe afspraken vragen om uitvoering. Zo bevestigde het kabinet zowel in Johannesburg als in het Strategisch akkoord dat Nederland aan haar verplichtingen in het kader van het Kyoto Protocol zal voldoen. Nederland moet daarom in 2012 zes procent minder broeikasgassen uitstoten dan het in 1990 deed. Op Prinsjesdag blijkt of de nieuwe regeringsploeg dit onder ogen heeft durven zien. Want het kabinet zegt Kyoto te willen halen, maar heeft het de effecten van het voorgestelde maatregelenpakket in het strategisch akkoord tussen CDA, LPF en VVD eigenlijk laten doorrekenen?

Een simpele berekening leert al dat met de beleidsvoornemens uit het strategisch akkoord Kyoto eerder verder weg dan dichterbij komt te liggen. Al aan het einde van de regeerperiode van Paars bestonden twijfels of het tot dan toe vastgestelde pakket beleidsmaatregelen genoeg zou zijn om de klimaatdoelstelling te halen. Experts bij het RIVM en ECN spraken toen van een gat in het beleid ter grootte van circa 7 miljoen ton CO2! Ook het nieuw aangetreden kabinet trekt zich hier weinig van aan. Zonder aarzelen schrapte het om te beginnen de kilometerheffing, die reeds ingecalculeerd stond voor 1 à 2 miljoen ton CO2. Vervolgens wil dit kabinet de benzineaccijnzen verlagen, extra geld uittrekken voor wegverbreding, en recent werd bekend dat ook de premie op zuinige auto’s zal sneuvelen in de bezuinigingsdrift. Allemaal maatregelen die leiden tot hogere uitstoot van broeikasgassen. Tel daarbij op dat groene stroom niet langer wordt vrijgesteld van energiebelasting en dat groen beleggen minder aantrekkelijk wordt gemaakt, en we komen tot de conclusie dat er een extra gat ontstaat van 3, mogelijk 4 miljoen ton CO2.

Kleine winst
Aan de andere kant kondigt het strategisch akkoord nieuwe maatregelen aan om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Dat zijn achtereenvolgens de verdere ontwikkeling van duurzame energie, het openhouden van de kerncentrale in Borssele, de handel in emissierechten en vrijwillige afspraken met het bedrijfsleven. Stuk voor stuk is de winst van deze voorstellen echter gering of erg onzeker. Allereerst loopt de bouw van duurzame energie al jaren vertraging op en zal een strakker aanwijzingsbeleid van bijvoorbeeld windmolenparken hoogstens 300 duizend ton opleveren in 2010. Het openhouden van de kerncentrale in Borssele mag alleen voor Kyoto meetellen wanneer hij openblijft gedurende de technische levensduur, tot 2013. Of de centrale zo lang doordraait is dus afhankelijk van volgende kabinetten. Afgezien van de maatschappelijke weerstand tegen gevaarlijk kernafval is het tevens onzeker hoe groot de CO2-winst is; het hangt ervan af of andere capaciteit, zoals kolencentrales, wordt stilgelegd. Ten aanzien van emissiehandel is het verstandig om te wachten op een Europees handelssysteem, dat op zijn vroegst in 2005 zou kunnen werken. De CO2-winst hiervan valt niet op korte termijn in te boeken. Vrijwillige afspraken met het bedrijfsleven tenslotte hebben de afgelopen jaren zeker effect gesorteerd, maar de rek is er wel zo’n beetje uit: volgens cijfers van het RIVM valt hier nog slechts 200 duizend ton te halen. Met enige goede wil levert het kabinetsbeleid dus zo’n 0,5 à 1,5 miljoen ton CO2 op.

Schijn tegen
Kyoto wordt zo niet gehaald: de winst van de aangekondigde extra maatregelen weegt geenszins op tegen het fors oplopende tekort. Iedereen had dit op de achterkant van de spreekwoordelijke sigarendoos kunnen uitrekenen. Ook het kabinet had dit kunnen doen. Het zou het kabinet hebben gesierd wanneer het zelf een grondige analyse had laten uitvoeren naar de effecten van het strategisch akkoord op het klimaatbeleid. Maar een motie van de ChristenUnie tijdens de regeringsverklaring, waarin werd gevraagd om het strategisch akkoord te laten doorrekenen op milieugevolgen, kreeg alleen de steun van de oppositie. Premier Balkenende gaf aan dat het niet mogelijk was het akkoord door te rekenen. Wij menen dat het bovenstaande het tegendeel aantoont. Bovendien is Balkenende’s afwijzende reactie op het redelijke voorstel van de oppositie om het regeerakkoord te laten doorrekenen op milieueffecten strijdig met de beleden voorkeur van dit kabinet voor transparantie en dualisme. Als het kabinet-Balkenende het parlement (en de kiezers) wil doen geloven dat Nederland de Kyoto-afspraken gaat halen, dan moet het aantonen dat zijn beleid Kyoto-proof is. Voorlopig heeft het de schijn tegen. Te hopen valt dat bij de presentatie van de Miljoenennota meer duidelijkheid wordt geboden. Te vrezen valt echter dat opnieuw zal blijken dat milieu lage prioriteit krijgt van dit kabinet. De extreme weersomstandigheden en waterstanden in heel Europa van afgelopen zomer ten spijt.

Kars Veling is voorzitter van Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie en Reinier Koppelaar is beleidsmedewerker bij de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie.