De leden van de ChristenUnie-fractie hebben kennis genomen van voorliggend wetsvoorstel, hetgeen een ingrijpende wijziging inhoudt van de huidige bekostigingssystematiek van het hoger onderwijs. Zij zijn er na lezing van de Memorie van Toelichting nog niet van overtuigd dat de introductie van deze bekostigingssystematiek daadwerkelijk bij zal dragen aan een betere kwaliteit van het hoger onderwijs. Zij vragen bovendien naar de noodzaak van een afzonderlijke behandeling van het onderhavige wetsvoorstel, nu er een nieuwe wet voor de bekostiging van het hoger onderwijs op stapel staat? Verder hebben deze leden op dit moment een aantal vragen.

 

In de MvT (p.2/3) wordt erkend dat introductie van vraagsturing niet altijd leidt tot enorme verschuivingen. Terecht wordt gesteld dat in het algemeen veel burgers geen behoefte hebben aan keuzevrijheid. Daarnaast geldt voor studenten specifiek dat de keuze voor een studie of bacheloropleiding ook wordt bepaald door andere motieven, zoals nabijheid, beschikbare huisvesting en studentenverenigingen. Deze overwegingen samen, maken dat de leden van de ChristenUnie-fractie zich afvragen of het ‘stemmen met de voeten’ zich in die mate zal voordoen dat opleidingen zich daadwerkelijk geprikkeld weten om meer kwaliteit te leveren. Zij vragen de regering een overzicht te geven van de verwachte verschuivingen op de lange en de korte termijn? Omdat de leden van de ChristenUnie-fractie verwachten dat de verschuivingen niet groot zullen zijn, vragen zij de regering aan te geven waarom het niettemin toch noodzakelijk en proportioneel is om het hele bekostigingssysteem te veranderen?

 

p.4. MvT. Deze leden veronderstellen dat juist het belang van het behouden van leerrechten, instellingen er niet toe zal brengen al flexibel te zijn in het creëren van overstapmogelijkheden van studenten. Zij delen de kanttekeningen van de Raad van State op dit punt en vinden de beantwoording op dit punt onvoldoende.

 

P. 5. MvT. In 2006 wordt Studielink geïntroduceerd. Het is de bedoeling dat aanmeldingen en inschrijvingen via Studielink gaan lopen. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de regering in hoeverre op dit moment in Studielink al rekening wordt gehouden met de invoering van het leerrechtensysteem?

 

p. 6. MvT. Bovendien vragen de leden van de ChristenUnie-fractie of instellingen, uit het oogpunt van continuïteit van de bekostiging, er niet voor zullen kiezen om vooral grote populaire studies aan te bieden? In het bijzonder maken de leden van de ChristenUnie-fractie zich zorgen over het aanbod geesteswetenschappen. Op welke wijze wordt gewaarborgd dat het aanbod in deze opleidingen op voldoende kwalitatief en kwantitatief niveau blijft? Zij vragen daarbij ook expliciet in te gaan op het aanbod beroepsethiek in diverse opleidingen. Dit onderdeel is niet onder alle studenten even populair, maar draagt wel bij aan hun maatschappelijke vorming. Hoe kan worden voorkomen dat door de introductie van vraagsturing deze onderdelen uit opleidingen worden geschrapt, om de opleiding voor studenten aantrekkelijk te maken?

 

p.10. MvT. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de regering wat zich er tegen verzet om studenten de keuzevrijheid te geven zelf te bepalen in welke fase van hun studie (bachelor, dan wel master) zij hun uitlooprechten in zetten?

 

p.10. MvT. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de regering naar de logica van de bepaling dat alleen een student die zich laat inschrijven voor een lerarenopleiding of gezondheidszorgopleiding én nog niet een graag of getuigschrift in het onderdeel Onderwijs of Gezondheidszorg van het CROHO heeft behaald, aanspraak heeft op de leerrechten behorend bij de opleiding? Juist als iemand bij wijze van ‘parkeerstudie’, in verband met  uitloting, bijvoorbeeld gezondheidswetenschappen heeft gedaan, kan hij de opleiding geneeskunde verkort volgen. Dat is efficiënter dan dat men eerst bestuurskunde doet en daarna aan geneeskunde begint. Kan de regering de beperking nog eens expliciet toelichten?

 

p.12. MvT. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de regering welke lichting studenten uiteindelijk gebruik zullen maken van de overgangsregeling ten aanzien van gemaximeerd collegegeld, nu deze in principe maar voor drie jaar geldt?

 

p.12 M.v.T. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de regering naar de consequenties van het feit dat voor deeltijdopleidingen hetzelfde aantal leerrechten wordt verstrekt als voor voltijdstudenten? Zij vragen dit voor deeltijdstudenten in het algemeen en theologiestudenten in het bijzonder, omdat deze groep studenten vaak op latere leeftijd begint en de opleiding in deeltijd volgt. Tevens vragen zij in dat verband waarom er niet voor maximering van het collegegeld voor deeltijdopleidingen wordt gekozen?

 

p.13. MvT. Het is de bedoeling dat vanuit het profileringsfonds studenten worden gefinancierd van buiten de EER. De leden van de ChristenUnie-fractie gaan er vanuit dat de ratio daarvan is dat de Nederlandse overheid geen opleidingen wil bekostigen van studenten uit ontwikkelde en geïndustrialiseerde landen. Zij delen die opvatting, maar wel vragen de leden van de ChristenUnie-fractie de regering of het niet mogelijk is om een uitzondering op deze regel te maken voor studenten uit ontwikkelingslanden? Op dit moment krijgen universiteiten bekostiging voor diverse programma’s op het gebied van ‘staff-development’ en ‘capacity-building’ voor studenten uit ontwikkelingslanden. Daarmee worden deze studenten toegerust voor het vervullen van een leiderschapsfunctie in hun eigen land. De leden van de ChristenUnie-fractie hechten zeer aan het bestaan van deze programma’s en vragen de regering op welke wijze zij zal waarborgen dat dergelijke programma’s kunnen blijven bestaan?

 

p.13. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de regering in hoeverre het bezwaarlijk is, gezien het belang voor de student, om in het geval een student een bestuursfunctie heeft vervuld, de compensatie uit het profileringsfonds niet achteraf, maar vooraf te laten plaatsvinden?

 

p.15. Het is mogelijk om bij inzet van leerrechten tegelijkertijd een tweede opleiding te volgen al dan niet bij een andere instelling, mits aan de inschrijvingsvoorwaarden wordt voldaan. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de regering hoe kan worden voorkomen dat studenten zich inschrijven bij een Duitse of Belgische universiteit, daar een veel lager collegegeld betalen, en vervolgens het onderwijs aan de Nederlandse onderwijsinstelling volgen?

 

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen of het klopt dat studenten met een Vwo-diploma die zich eerst inschrijven bij een hogeschool voor het volgen van een bachelor en zich vervolgens bij de universiteit inschrijven voor het volgen van eenzelfde bachelor, op basis van de eerste inschrijving bij de hogeschool acht leerrechten krijgen toegewezen in plaats van zes op basis van inschrijving bij de universiteit? Zo ja, acht de staatssecretaris dat wenselijk?

 

p.17. In de oorspronkelijke notitie was er sprake van dat de bekostiging op grond van het aantal ingezette leerrechten, het aantal verleende graden en een onderwijsopslag in de verhouding 50%-25%-25% zou worden geregeld. Geldt deze verhouding nog steeds, zo vragen de leden van de ChristenUnie-fractie? Zo nee, wat is daar de reden van?

Op basis van de conclusies van het onderzoek naar nut en noodzaak van de opslag en naar de wijze waarop dynamisering van de onderwijsopslag invulling kan krijgen, zal nadere besluitvorming plaatsvinden over continuering van de opslag vanaf het begrotingsjaar 2010. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen of in dat onderzoek ook de mogelijkheid wordt meegenomen om de onderwijsopslag bijvoorbeeld in een bepaalde mate afhankelijk te maken van de kwaliteitscriteria?

 

 Door: Arie Slob