Arie Slob noemt het positief dat het gelukt is om tot een slotverklaring te komen in Hongkong, maar vindt het resultaat mager. Is de indruk juist dat er sprake is geweest van een machtsstrijd tussen de EU en de VS, waarbij de EU met de rug tegen de muur stond, en dat Brazilië hierin een rol heeft gespeeld? Is het ook juist dat het niet echt een ontwikkelingsronde is geworden?

De afschaffing van de exportsteun in 2013 zal de nodige gevolgen hebben, ook voor de Nederlandse landbouwsector. Voor de zuivelsector kan het behoorlijk verstrekkende gevolgen hebben. Het jaar 2013is een goed richtpunt, zodat de sector voldoende tijd krijgt zich voor te bereiden op de nieuwe situatie. De afschaffing geldt voor 97% van de tarieflijnen. Daarvan hebben vooral de VS en Japan profijt. De heer Slob concludeert dat de Doharonde nog niet is gelopen, maar dat duidelijk is dat de EU in het defensief zit op het landbouwdossier en dat de VS op slimme wijze buiten schot zijn gebleven.

De gang van zaken rond de non trade concerns is ronduit teleurstellend. De heer Slob sluit zich aan bij de opmerkingen van mevrouw Jonker en de heer Douma op dit punt. Hoe groot acht de minister de kans dat er tegen het einde van de Doharonde een paragraaf over de non trade concerns komt?

De minister wil nog geen oordeel uitspreken over het interim-rapport van het WTO over het toelatingsbeleid van GMO, omdat het definitieve rapport er nog niet is. De dreigende uitspraak van het WTO baart echter wel zorgen.

Het is positief dat ontwikkelingslanden de mogelijkheid krijgen om een aantal speciale producten aan te wijzen om redenen van voedselzekerheid, bestaanszekerheid en plattelandsontwikkeling. Is de minister bereid om de ontwikkelingslanden te steunen in hun wens om 20% van de tarieflijnen als speciale producten aan te merken?
De heer Slob gaat ervan uit dat op het NAMA-dossier de inzet van de EU en van de Nederlandse regering in EU-verband coherent zal zijn met het ontwikkelingsbeleid.

De EU overweegt om in de onderhandelingen over de diensten numerieke benchmarks in te brengen. Wat is de inzet van de EU bij de liberalisering van de sectoren waarvoor ontwikkelingslanden nog niet klaar zijn? Brazilië heeft in Hongkong samen met de VS de EU klem gezet op landbouwgebied. Kan Brazilië, nu het een aantal punten op de EU heeft veroverd, in een gelegenheidscoalitie met de EU in actie komen tegen de VS om in die richting meer druk uit te oefenen?

Is de datum van 30 april, waarop de volledige landbouwmodaliteiten bekend moeten zijn, haalbaar? Wat is de Nederlandse inzet daarbij? Het vervolg van de onderhandelingen zal eerlijke handel dichterbij moeten brengen en niet over de ruggen van de boeren moeten gaan. De heer Slob hoopt dat het waardevolle Europese landbouwmodel overeind blijft en niet wordt opgeofferd aan keiharde liberaliseringsdrift. Dat is heel goed mogelijk zonder exportsubsidies en met markttoegang voor ontwikkelingslanden.