Datum:           25 juni 2015

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. De staatssecretaris is een stoere vrouw die de lobby's van het bedrijfsleven trotseert en manmoedig het statiegeldsysteem behoudt. Terecht, want de verpakkingsindustrie is de afspraken niet nagekomen. De enige conclusie is dat het statiegeld behouden wordt. De staatssecretaris schrijft dat één afspraak niet gehaald is, maar in het rapport van Hörchner Advocaten staat dat men maar liefst twaalf afspraken niet is nagekomen, zelfs niet na een jaar uitstel. Is de staatssecretaris bereid de ILT de integrale lijst afspraken te laten toetsen?

Stop de plastic soap over de plastic soep definitief en ga volledig voor de circulaire economie. Dat is het advies van oud-topman Piet Vink van Aldi Nederland aan de staatssecretaris. Hij schreef vorige week in de Levensmiddelenkrant dat alle discussies over het statiegeld tot stilstand hebben geleid, terwijl andere landen het systeem hebben geoptimaliseerd en er nu zelfs winst op behalen. Pet is geld waard. Met het behoud en de uitbreiding van statiegeld naast het Plastic Hero-systeem is de milieuwinst veel groter dan zonder. Er is een aangenomen Kamermotie die ervoor pleit om de milieuwinst door te rekenen als ook kleine petflesjes via statiegeld worden ingezameld. Wil de staatssecretaris deze motie alsnog uitvoeren? Waarom heeft de staatssecretaris de milieuwinst van een vermindering van het zwerfafval niet meegenomen in de berekeningen? Het eindbeeld van de circulaire economie moet nu echt vooropstaan. Laten we er samen voor zorgen dat de stap die de staatssecretaris zet goed geborgd wordt, niet alleen voor de komende jaren, maar ook na 2017. Het is niet goed als er een opening blijft om statiegeld na 2017 alsnog af te schaffen. Ik ga ervan uit dat de staatssecretaris dit ook niet wil. Er is voor de langere termijn duidelijkheid nodig. De huidige houtje-touwtjeregeling was een tijdelijke oplossing met veel risico's voor bijvoorbeeld de import van statiegeldloze flessen uit het buitenland. Is de staatssecretaris bereid om de AMvB die het statiegeld borgt in werking te laten treden, ook voor statiegeld op bierflesjes?

De staatssecretaris wil pilots met inzamelsystemen met retourpremie, terwijl de infrastructuur voor statiegeld voor kleine flesjes gewoon aanwezig is. Waarom niet gewoon statiegeld, dat bewezen effectief is en bij de burger draagvlak heeft? Is zo'n retourpremiesysteem niet veel duurder? Mijn fractie pleit ervoor om te gaan werken met pilots voor statiegeld op kleine flesjes. We zullen zien dat de winst voor het milieu en het zwerfafval nog groter is.

Dit najaar ligt het plan van de frisdrankindustrie met de hoogst haalbare doelen op tafel. Wat betreft de ChristenUnie wordt voorgeschreven dat in alle plastic frisdrankflessen ten minste 60% gerecycled plastic zit. Dit moet kunnen, want er bestaan flesjes die voor 100% uit gerecycled materiaal bestaan. De vorige keer heb ik er een meegenomen. Betrekt de staatssecretaris bij de uitwerking van de pilot met retourpremies niet alleen de maatschappelijke organisaties en verenigingen, maar ook de supermarkten? Ze hebben immers de apparatuur klaarstaan.

De fracties van D66 en de PvdA noemden de particulieren. Ik sluit mij daarbij aan. De doelstelling van de pilots moet in de eerste plaats zijn dat zwerfafval voorkomen wordt en niet dat het opgeruimd wordt. Er moet dus een zo hoog mogelijk inzamelpercentage zijn. Is dat ook de inzet van de staatsecretaris?

De monitoring van de resultaten is cruciaal. Ik vraag de staatssecretaris alleen pilots te accepteren die goed gemonitord kunnen worden. De ChristenUnie wil voor het debat in het najaar een commentaar van het ILT ontvangen op de haalbaarheid van monitoring van de ingediende pilotplannen. Is de staatssecretaris daartoe bereid?

Mevrouw Cegerek (PvdA): In 2017 verschijnt de evaluatie van de raamovereenkomst. Dat is het moment om naar alle resultaten van de raamovereenkomst te kijken, niet alleen naar de prestatieafspraken maar ook naar andere punten. Mevrouw Dik-Faber pleit ervoor om het statiegeld nu al uit te breiden naar de kleine flesjes en blikjes. Dat kan uiteraard een goed resultaat opleveren, maar er ligt een raamovereenkomst die in 2017 geëvalueerd wordt. Is die evaluatie niet het moment om te bekijken of de raamovereenkomst goed werkt, te kijken naar het statiegeldinzamelingssysteem, de retourpremies en Plastic Heroes, te bezien of dat een serieuze kans heeft gekregen en te kijken naar de manier waarop we verdergaan? Wil de ChristenUnie nu al, koste wat het kost, de raamovereenkomst openbreken?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Het is geen geheim dat de ChristenUnie het statiegeld het liefs wil uitbreiden naar blikjes en vooral kleine flesjes. Dat is heel belangrijk. Het liefst wil ik dat de staatssecretaris hier direct mee aan de slag gaat, maar we gaan werken met pilots voor retourpremies. Is het dan niet logisch om ook aan de slag te gaan met pilots voor de inzameling via het statiegeldsysteem? Dan kunnen we de resultaten van de beide processen vergelijken en bekijken wat de meeste milieuwinst oplevert en wat het beste is om zwerfafval tegen te gaan. Volgens mij passen deze pilots binnen de raamovereenkomst.

Mevrouw Cegerek (PvdA): Het is me toch niet helemaal duidelijk. Wat wil de ChristenUnie? De raamovereenkomst openbreken en statiegeld nu al uitbreiden of de retourpremies een serieuze kans geven, zodat we in 2007 het geheel kunnen evalueren? Het is of of, niet en en.

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Ik ben helder geweest. De ChristenUnie wil toewerken naar een circulaire economie. Dat staat voorop. De staatssecretaris komt met een voorstel voor een retourpremie. Ik wil dit voorstel een serieuze kans geven. Het is stoer dat de staatssecretaris dit voorstelt. Tegelijkertijd werken we in Nederland met een statiegeldsysteem. Ik stel voor om niet alleen te kijken naar het systeem van retourpremies, maar ook te werken met pilots voor de uitbreiding van het statiegeld. Dan kunnen we in 2017 de resultaten met elkaar vergelijken, zien wat de meeste milieuwinst oplevert en goed onderbouwd de beste keuze maken voor de circulaire economie en onze leefomgeving.

Voorzitter. Ik ben met de Mystery Hunters van de Plastic Soup Foundation op pad geweest om blikjes en kleine flesjes te fotograferen. Het valt op dat de hoeveelheid zwerfafval enorm toeneemt. Als je er eenmaal op let, zie je het overal liggen. Er komen steeds meer eenmalige wegwerpverpakkingen. Dat is geen goede ontwikkeling. Het lijkt bij zwerfafval dweilen met de kraan open te zijn. De ChristenUnie mist prikkels om dit probleem echt aan te pakken. Een prikkel kan zijn om het ontwerp van blikjes te veranderen. Blikjes zijn niet ontworpen om na gebruik weer in je tas te stoppen, want ze blijven open en gaan lekken. Is het mogelijk om afspraken te maken om dit soort praktische punten aan te pakken?

In het verleden was de ILT uiterst kritisch over de gerapporteerde hoeveelheid gerecycled kunststof verpakkingsafval. Ik ken geen recente rapportages hierover. Is dit probleem inmiddels opgelost? Wordt bij de gerapporteerde hoeveelheden van Plastic Heroes, zoals is afgesproken, voldaan aan de kwaliteitseisen? Dat zijn voor de insiders de hoogste DKR-normen. Ik hoor uit het veld dat dit niet zo is. Is de staatssecretaris bereid om de ILT hiernaar onderzoek te laten doen? Is zij bereid eisen te stellen aan het aandeel plantaardige grondstoffen en het aandeel gerecycled materiaal in plastic tassen om zo een nieuwe stap richting de circulaire economie te zetten?

Met de recycling van restafval in de milieustraten gaat het nog niet goed. Hierover is een motie van mij aangenomen. Veel straten voldoen niet aan de minimale eisen. Het restafval blijkt nog veel materialen te bevatten die goed recyclebaar zijn, maar het wordt door de vuilverbranders verbrand. Ik sluit mij aan bij de vragen over de overcapaciteit van de vuilverbranders. Ik ben benieuwd naar de stand van zaken. De ChristenUnie vraagt de staatssecretaris om milieustraten te verplichten hun restafval af te voeren naar sorteerinstallaties. Is zij daartoe bereid?

Ik sluit mij aan bij de opmerkingen over de dalende percentages hout en glas voor recycling.
Ik ben in Hoogeveen op werkbezoek geweest waarbij iemand van de Vereniging Kledingbanken Nederland (VKN) aanwezig was. Ik kreeg uit het gesprek mee dat de VKN tegen heel veel belemmeringen aanloopt om een goede kledingbank op te zetten, omdat die wordt gezien als een regulier bedrijf dat winst maakt. Een kledingbank is iets anders dan een regulier bedrijf, maar staat voor dezelfde regelgeving, wat de inzameling van kleding en het recyclen van kledingmateriaal belemmert. Dat is jammer. Is de staatssecretaris bereid om het gesprek met VKN aan te gaan? Er is vanuit de ministeries veel contact met de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken, maar VKN kan ook heel goed bijdragen aan de circulaire economie en heeft een belangrijke sociale component. Laten we ruim baan geven aan deze organisatie, zodat we meer kleding inzamelen.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.