Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. De fractie van de ChristenUnie waardeert het idee van de snelwegpanorama's positief. Wij reden gisteren na bezoek aan familie in het westen van het land terug over de A12 tussen Bodegraven en Woerden.

Toen merkte ik dat ik het heel goed aan mijn kinderen kon uitleggen hoe belangrijk het is om daar de openheid te bewaren. Zij waren het roerend met mij eens. Daarmee is er dus instemming van de toekomstige generatie. De bebouwing langs de snelweg rukt namelijk nog steeds op. Als wij niet oppassen, kun je over een aantal jaren in de Randstad misschien nergens meer van een weids uitzicht genieten. Daarom moeten wij niet praten over verdere verrommeling, maar over waar je het mooi wilt houden. Daarbij is het natuurlijk de vraag waar en hoe wij dat doen.

            Allereerst kom ik op de vraag "waar?". De minister is begonnen met een inventarisatie onder burgers. Uit 1753 mooie uitzichten zijn 9 snelwegpanorama's gefilterd. Niet alle panorama's zijn inderdaad van rijksbelang. Hoe moet ik deze keuze echter zien als er gelijk door het Ruimtelijk Planbureau wordt gesteld dat 880 van die uitzichten worden bedreigd door bouwplannen? Waarom heeft de minister zich dus beperkt tot de Nationale Landschappen? Het gaat immers om een nieuwe structuurvisie. Daarbij hoeft de minister zich dus niet per se te beperken tot de bestaande Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur. De Nationale Landschappen worden al beschermd. Na aanwijzing van snelwegpanorama's krijgen ze alleen een extra, maar wel noodzakelijk accent in aanvulling op herontwikkeling van oude bedrijventerreinen en de Agenda Landschap.

In eerdere overleggen heeft de ChristenUnie aangegeven meer duidelijkheid te willen over de do’s-and-don'ts in de Nationale Landschappen. Wat betekent het "ja, mits"-principe uiteindelijk voor snelwegpanorama's en gebieden die niet zijn aangewezen als panorama, maar wel in een Nationaal Landschap liggen? Je kunt namelijk ook stellen dat de status van Nationaal Landschap kennelijk onvoldoende is om het landschap te beschermen. Hoe verhouden de snelwegpanorama's zich dus tot de eerder gewekte verwachtingen en tot in de regio gemaakte afspraken over Nationale Landschappen? De ChristenUnie vindt dat hiermee rekening moet worden gehouden bij de uitwerking in de AMvB. Bescherming van panorama's vraagt immers ook om draagvlak bij boeren, burgers en buitenlui.

Ook buiten de Nationale Landschappen zijn er waardevolle panorama's. Juist de minder aaneengesloten en kleinere panorama's zijn kwetsbaar. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de laatste open stukjes tussen de steden. Die verdienen ook bescherming. Ik heb het idee dat er wat te snel is gefilterd op grotere zones. Ik roep de minister op om samen met de provincies nog eens naar de kleinere uitzichten te kijken die worden bedreigd, ook buiten de Nationale Landschappen. Is de minister bereid daarbij ook te kijken naar panorama's langs het spoor en langs de provinciale wegen?

Dan kom ik bij de uitvoering. De minister laat het aan provincies over om ook eigen panorama's aan te wijzen. Ook wordt gestimuleerd dat provincies eigen structuurvisies op de snelwegomgeving maken. Dat is prima, maar is de doorwerking voldoende geborgd door het opnemen hiervan in de AMvB Ruimte? Het College van Rijksadviseurs heeft geadviseerd een handhavingsbeleid te ontwikkelen. Hoe gaat de minister dat vormgeven?

Van de verschillende snelwegpanorama's is in beeld gebracht welke plannen van het Rijk, de provincies en de gemeenten deze panorama's bedreigen. Wat gaat de minister hieraan doen? Wat gaat zij bijvoorbeeld concreet doen bij het Venster Woerden-Bodegraven, waar de meeste bedreigingen zijn op korte termijn?

De conclusie van de minister dat slechts in vier van de negen panorama's op dit moment enige bijsturing nodig is en in vijf van de negen geen extra acute acties nodig zijn, vindt de ChristenUnie wat mager. In het rapport worden immers niet alleen acute bedreigingen bekeken, maar worden ook acties voor de korte en lange termijn benoemd. Dan is bij acht panorama's actie nodig. Wat gaat de minister hiermee doen?

Met kwaliteitsverbetering door inpassing in ontwerp is veel mogelijk. Is de minister het echter met de ChristenUnie eens dat zij ook wel eens keihard "nee" tegen plannen moet zeggen om de panorama's te beschermen? De lange termijn is niet ver weg, want over de snelwegen rondom Amersfoort, die het Eemland zouden kunnen bedreigen, wordt komend jaar al besloten. Rammelt de minister al aan de poort bij collega Eurlings?

Spannend vind ik de keuze tussen uitzicht enerzijds en wettelijke voorschriften voor geluid en fijnstof anderzijds. Als wij namelijk geluidsschermen moeten bouwen bij een weiland, dan kun je je afvragen of wij niet te ver doorschieten. Graag had ik hierop een reactie.

Door de aanwijzing van nationale snelwegpanorama's en later mogelijk van provinciale panorama's neemt de druk zelfs toe om in de onbeschermde panorama's te bouwen. Deelt de minister deze angst? Is die angst reëel of maak ik mij nu te veel zorgen?