Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):
Voorzitter. Terwijl in Lissabon en Brussel de Europese regeringsleiders bij elkaar waren om het hervormingsverdrag te tekenen en de halfjaarlijkse top te houden, waren andere EU-vertegenwoordigers nadrukkelijk aanwezig op de klimaatconferentie op Bali, met een stevige inzet op het gebied van CO2-reductie, klimaatadaptatie, het tegengaan van ontbossing en het beschikbaar stellen van groene technologie aan ontwikkelingslanden. Dit was een EU-inzet waarop ik trots was. Dit is het type Europa dat de fractie van de ChristenUnie beoogt, een krachtig samenwerkingsverband op grensoverschrijdende beleidsterreinen, zoals het klimaatbeleid.

De oproep tot coherentie, zoals ik die in het verslag kan lezen, wordt door de ChristenUnie-fractie gewaardeerd, maar daaraan voeg ik graag nog iets toe. In het rijtje van coherentie tussen "migratie" en "ontwikkelingsbeleid" hoort wat mij betreft ook "klimaatbeleid". Dit is niet los van elkaar te zien. Ik wil graag mijn waardering uitspreken voor het verzamelvliegtuig van onze premier. De duurzame inzet van de EU moet gepaard gaan met het geven van het goede voorbeeld. Ik maak de bewindslieden hiervoor een compliment. De ChristenUnie-fractie is echter veel minder gelukkig met de merkwaardige bijlage met EU-symboliek die aan het verdrag is geplakt. Er waren afspraken gemaakt dat symboliek geen deel zou uitmaken van het hervormingsverdrag. In de week dat het verdrag getekend gaat worden, wordt via een omweg toch weer symboliek toegevoegd. Ik ken het argument dat deze geen juridische status heeft, maar via de bijlage maakt ze wel weer deel uit van het verdrag. In het licht van opzet en doel van het nieuwe verdrag, maar ook procedureel gezien, vindt de ChristenUnie-fractie dit een slechte zaak. Ik hoor graag een verklaring van het kabinet hoe dit heeft kunnen gebeuren.

Tijdens dit debat wil ik stilstaan bij de brief met de titel "Communicatie over Europa: het Hervormingsverdrag en de toekomst van Europa". Voor de ChristenUnie is goede communicatie over Europa altijd een belangrijk punt geweest, waarvoor wij vaak aandacht hebben gevraagd van de diverse kabinetten. Het aangekondigde communicatieinitiatief van het kabinet is daarom een goede zaak. Wat wordt er precies gecommuniceerd? Gaat het om een verbeterde feitelijke voorlichting aan burgers over de gang van zaken en het gevoerde beleid in de EU en om een verhoogde aandacht in het onderwijs voor de EU? Gaat het kabinet ook meer investeren in het uitleggen van de eigen inzet en keuzes? Gaat het kabinet het debat hierover aan? De ChristenUnie deelt de brede aanpak en het plan om het maatschappelijk middenveld te benaderen. Wat stelt het kabinet zich hierbij precies voor? Wat wil het hiermee bereiken? Terecht wordt de hamvraag gesteld: wanneer zijn de activiteiten geslaagd. Een echt antwoord zie ik niet terug in de brief. Hierop voortbouwend: wat moet ik mij precies voorstellen bij het op neutrale wijze informeren van het publiek over het Hervormingsverdrag?

Neutraliteit bestaat niet. Het Hervormingsverdrag is voortgekomen uit een visie.
Voor mijn fractie is de eigen boodschap van politici over Europa een belangrijk aandachtspunt op communicatiegebied. Als wij de betrokkenheid bij Europese samenwerking willen versterken, dan ontkomen wij er niet aan om onze eigen rol tegen het licht te houden. Op welke wijze presenteren wij Europa? Presenteren wij Europa als de boeman die voor minder wenselijk beleid verantwoordelijk is of geven wij eer aan wie eer toekomt, als Europees beleid een verbetering voor onze samenleving betekent?

Ik lees dat de spelregels voor geruime tijd niet meer ter discussie staan. Dat heeft natuurlijk te maken met het feit dat wij allemaal moe zijn van het maken van verdragen en dat het de hoogste tijd is om met het Hervormingsverdrag aan het werk te gaan. De belangrijkste vraag is echter niet of en hoe wij in de toekomst de spelregels moeten veranderen, maar waar wij uiteindelijk naartoe willen met Europa. Wat is het politieke einddoel van Europa? Wat is de finaliteit?

Dit onderwerp brengt mij bij de reflectiegroep, waarvoor een mandaat is vastgesteld tijdens de Europese top. De ChristenUnie stemt in met een reflectiegroep die zich kan buigen over de toekomst en de finaliteit van de Europese Unie. Deze reflectie wilden wij al veel eerder. Mijn fractie vraagt zich echter af waar deze reflectiegroep zich over zal buigen. De ChristenUnie heeft sterk de indruk dat er weinig is overgebleven van het oorspronkelijke idee van Sarkozy. Worden de wezenlijke vragen over het einddoel, qua vormgeving, beleid en grenzen besproken? Uit het verslag blijkt dat institutionele vraagstukken geen deel uitmaken van het mandaat. Waarover wordt wel gesproken? Wat mijn fractie betreft wordt het niet weer een zoveelste praatgroep binnen de EU. Het is overigens goed dat de ministerpresident de regionale spreiding heeft aangekaart. Wat wordt er echter precies verstaan onder "diverse samenstelling"? Gaat het om een diversiteit van wetenschappers, politici, werknemers, werkgevers en ondernemers? Tijdens de top stond de kwestie over Servië en Kosovo op de agenda.

De heer Ormel (CDA):
Ik heb een vraag over het vorige punt. Mevrouw Wiegman zegt dat de reflectiegroep niet het zoveelste praatclubje van de EU moet worden en zij stelt vragen over de grenzen van de Europese Unie en over de institutionele aspecten ervan. Wat vindt de ChristenUnie? Vindt zij dat de grenzen van de Unie behoren tot de institutionele aspecten? Vindt zij dat de reflectiegroep daarover moet spreken?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):
Ik vind dat deze zaken aan de orde moeten komen. Als je aan de slag gaat met zo'n reflectiegroep, moet deze wel over heel wezenlijke dingen spreken. Heel lastige vragen moeten wij niet terzijde schuiven. Dat vinden wij heel belangrijk.

De heer Ormel (CDA):
Mevrouw Wiegman vindt de reflectiegroep dus het gremium om te praten over de grenzen van de Unie?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):
Daarom stel ik de vraag. Het moet duidelijk zijn waarover de reflectiegroep gaat praten. Er kunnen allerlei argumenten zijn om de reflectiegroep niet over bepaalde onderwerpen te laten praten. Toch moet er op een of andere manier over deze onderwerpen worden gesproken, zeker als het gaat over de toekomst van Europa. Ik weet niet of de reflectiegroep daarvoor het geijkte middel is, maar de onderwerpen moeten op de een of andere manier in de nabije toekomst besproken worden.

De heer Ten Broeke (VVD):
Voorzitter. Ik zou mevrouw Wiegman wel een handje willen helpen. Ook ik ben van mening dat uitbreiding besproken kan worden, niet omdat wij niet zouden weten wat die Kopenhagen-criteria inhouden -- dat weten wij immers al zo'n kleine 15 jaar -- maar omdat in het nieuwe verdrag iets nieuws wordt toegevoegd en wel het absorptiecriterium. Dat is eigenlijk niet geoperationaliseerd. Is mevrouw Wiegman, de ChristenUnie, het niet met de VVD eens dat dit onderwerp zich nu juist bij uitstek leent voor die reflectiegroep?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):
Het lijkt mij een heel belangrijk onderwerp. Het is belangrijk om te bezien hoe dat absorptiecriterium gaat werken, maar daarbij dan wel goed naar de verdere toekomst kijken, naar de politieke finaliteit van Europa. Die onderwerpen moeten toch aan de orde gaan komen.

Voorzitter. Terug naar de top waar de kwestie Servië en Kosovo op de agenda stond. De ChristenUnie steunt en waardeert de vastberaden inzet van Nederland ten aanzien van Servië. Het feit dat andere landen zo hun eigen politieke motieven hebben om Servië snel bij de EU te laten aansluiten, doet de ChristenUnie vrezen dat politieke motieven belangrijker kunnen worden gevonden dan strenge toelatingscriteria. Hier dienen wij goed op bedacht te zijn. Mijn fractie hoort dan ook graag de visie van het kabinet op een eventuele onafhankelijkheid. Houdt voorbereiding op een onafhankelijkheidsverklaring ook in dat nagedacht wordt over gevolgen van die eventuele onafhankelijkheid voor eventuele toetreding van Kosovo tot de EU? Dan dringt de vergelijking met Cyprus zich bij ons op. Verschil van mening tussen lidstaten over de status van een land zal de samenwerking binnen Europa immers ernstig kunnen verstoren. Overigens steun voor het voortzetten van de voorbereiding van een eventuele missie. Stabiliteit in deze regio moet de allerhoogste prioriteit houden.

Voorzitter. In de aanloop naar deze top hebben wij met elkaar nog gesproken over Turkije en het onderhandelingsproces. Zijn de opmerkingen die daarbij gemaakt zijn ook aan de orde geweest tijdens de top. Op welke manier is gesproken over Turkije. Mij bereiken namelijk signalen dat er toch weer hoofdstukken geopend gaan worden en dat lijkt mij niet in lijn met wat in dit huis is besproken. Ik hoor hier graag meer over.

Bron: ongecorrigeerd verslag