De heer Cramer (ChristenUnie): Voorzitter. Ik vraag enige clementie, want dit AO gaat in belangrijke mate over de reactie op ons voorstel Slimmer, Sneller en Zuiniger op het spoor. Ik dank de minister hartelijk voor de reactie op deze notitie van de ChristenUnie. Mijn doel was om een aantal actuele spoorthema's uit te diepen. Het gevaar is dat wij dan technische discussies geïsoleerd gaan bekijken. Met mijn notitie heb ik geprobeerd, de onderwerpen in samenhang te bezien en daarbij een link te leggen tussen de techniek en de politiek. Ook uit de reacties die ik uit het werkveld heb ontvangen, heb ik de indruk gekregen dat dit een wat spannende poging is geworden, die soms als erg technisch werd ervaren. Mijn bedoeling is toch om het uiteindelijk vooral ook politiek te duiden.

            Wij kunnen vandaag alleen over een tussenstand praten. De resultaten van verschillende onderzoeken, zoals die naar de 160 km/u-oplossingen en het uitgesteld remmen, volgen nog. De minister komt nog uitgebreid terug op alle vragen over spoorbudgetten specifiek voor onderhoud, waarover ik recentelijk nog aanvullende schriftelijke vragen heb gesteld. Ik wil mij nu beperken tot de hoofdlijnen slim, snel en zuinig. Ik zal na het reces nog een notitie maken over de antwoorden, maar dan wat meer specifiek gericht, met het verzoek aan de minister om die voor de zomer mee te nemen in de verdere uitwerking. Ik denk dat dit te ver gaat voor dit overleg.

            De minister laat veel vragen beantwoorden door ProRail. Als het louter om techniek gaat, is dat terecht, maar de kern van veel van mijn aanbevelingen is juist politiek en gaat over de aansturing van ProRail. Daarom vind ik het vreemd als niet de minister, maar ProRail reageert. Ik verzoek de minister, in voorbereiding op de evaluatie van de spoorwegwetgeving een brief te sturen met zijn visie op de verhouding tussen ProRail en het ministerie, maar ook de IVW, als het gaat om het spoorbeleid. Van ProRail zou ik juist een algemene reactie willen vragen inzake hoe het bedrijf wil komen tot meer effectiviteit, doelmatigheid en klantgerichtheid. Dat doe ik dan uiteraard via de minister. Ik constateer dat een aantal vragen niet wordt beantwoord. Het gaat dan bijvoorbeeld om de voorstellen inzake Zwolle-Amersfoort en mijn vragen over de overbelastverklaring voor Tiel-Arnhem en Zwolle-Emmen.

            Ik kom bij de specifieke onderdelen. Bij het onderdeel "slimmer" gaat het om de vraag of wij meer kunnen bereiken voor minder geld. Het gaat dan om efficiëntie, capaciteit en veiligheid. Wat ERTMS betreft, aanbeveling 31, kan ik kort zijn. Ik zie geen enkel obstakel om nu te starten met de ombouw van het materieel. Ik roep de minister op, morgen te beginnen. Ik realiseer mij dat dit ingewikkeld is als het gaat om de baan, maar met het materieel kunnen wij wel beginnen. Ik begin mij wel zorgen te maken over Mistral. Het gaat hier om honderden miljoenen. ProRail streeft naar een gelijk speelveld voor leveranciers en wil meerdere corridors aanbesteden. Is dit slim, ook gezien de discussies over de voortdurende problemen? Krijgen wij in de knelpunten dan geen interfaceproblemen? Nergens in de wereld wordt deze aanpak nu gevolgd. Ik krijg graag een brief van de minister, want ik begrijp dat de aanbesteding zeer binnenkort gaat lopen.

            Dan het onderdeel "veiliger", aanbevelingen 1 en 2. Ik lees over veiligheidsindicatoren en een veiligheidsmanagementsysteem, maar de politieke vraag is of de veiligheid is verbeterd sinds de eerste Kadernota Spoorveiligheid, bijvoorbeeld als het gaat om in- en uitstapveiligheid. Praten wij wel over de goede indicatoren? Dat is toch een politieke vraag.

            Dan het punt "sneller", aanbevelingen 17 tot en met 20. Reistijdverkorting, of in brede zin verbetering van de kwaliteit van het treinproduct, is wat de ChristenUnie betreft een continue opdracht aan ProRail. De ChristenUnie zou graag meer focus op dit doel willen hebben, naast benutting. Dit wordt nu te vaak tegenover elkaar geplaatst. ProRail laat weten dat van verkantingsvoorschriften kan worden afgeweken. Dat klopt, maar ik heb juist aangegeven dat de Europese normen zelfs ruimer zijn dan de maximaal toegestane afwijkingen. Dan komen meer spoorbogen in beeld en dus meer reistijdverbetering. Mijn aanbevelingen richten zich er dan ook op, generiek te kijken naar de voorschriften. Ik zie dit graag meegenomen in het door de minister aangekondigde onderzoek.

            Dan de aanbevelingen 21 tot en met 29 over de capaciteitsknelpunten. Overbelastverklaringen gaan ondanks mijn motie nog niet volgens Europese regels. Indirect wordt dit nu wel door ProRail erkend, omdat er ook in haalbaarheidstudies sprake zou moeten zijn van overbelastverklaringen. Dit is uiteindelijk een politieke vraag. Ik roep de minister op, zich hierover uit te spreken. Dat geldt ook voor de vraag op welke manier kwaliteitsaspecten daarbij een rol zouden moeten spelen.

            Dan het punt "zuiniger", aanbeveling 30. Over energiebesparing heb ik deze week een motie ingediend om te benadrukken dat de ambities op dit punt echt hoger kunnen. Dan moet echter naar het totale spoorsysteem worden gekeken en niet alleen naar ProRail. In de notitie met antwoorden die ik zal toesturen, zal ik enkele suggesties doen die de minister kan meenemen in het onderzoek naar de energiebesparing.

            Afrondend is er wat de ChristenUnie betreft nog veel resultaat te behalen met slimme, sneller en zuiniger op het spoor. Ik ben blij met de reactie van de minister op de notitie, maar ik zou de ambitie graag doorgezet zien. De onderzoeken leiden hopelijk snel tot een concreet resultaat. De fractie van de ChristenUnie steunt het voorstel van de SP ter uitbreiding van het nachtnet, als dat maar niet betekent dat de verleiding hierdoor nog groter wordt om tot in de nachtelijke uurtjes te blijven vergaderen.