Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Maatschappelijk ondernemerschap moet in deze tijd van crisis juist op de eerste plaats staan in het ondernemingsbeleid. En toch hoor ik dat mvo lijdt onder de crisis. Er dienen juist sprongen vooruit te worden gemaakt. Graag een reactie van de staatssecretaris op deze ontwikkeling. Jammer genoeg is het nog steeds niet bij iedereen tussen de oren gekomen dat maatschappelijk ondernemerschap op termijn ook voordelen zal opleveren. Hulde voor AkzoNobel, dat hoog scoort voor verantwoord ketenbeheer. Ik ben wel blij dat de staatssecretaris op dit dossier doorpakt. De ChristenUnie onderschrijft recente uitspraken dat het nog te vaak voorkomt dat Nederlandse bedrijven zich weinig aantrekken van kinderarbeid en milieudelicten. Het moet echter niet bij uitspraken blijven. Wat gaat de staatssecretaris eraan doen dat bedrijven zo snel mogelijk een plan van aanpak met duidelijke doelstellingen opstellen? In een krantenbericht las ik dat de staatssecretaris heeft aangekondigd dat bedrijven in hun jaarverslag vanaf 2010 verslag zullen moeten doen over mvo. Gaat het hierbij om een verplichting? De Raad voor de Jaarverslaglegging adviseerde namelijk dat een verplichte rapportage niet passend zou zijn omdat mvo maatwerk is. De ChristenUnie wenst graag helderheid over wat de staatssecretaris op dit punt precies besloten heeft. Het is trouwens onmiskenbaar dat Nederland qua transparantie in de productieketen zo laag scoort.

Dat brengt me op de uitvoering van de moties-Ortega-Martijn en -Voordewind over transparantie in de keten. Hoewel ik de staatssecretaris zonet heb geprezen voor zijn daadkracht, ben ik teleurgesteld over de uitvoering van deze moties. Het accent wordt gelegd op financieel buitenlands instrumentarium, op de eerste wezenlijke toeleverancier en er is alleen aandacht voor kinderarbeid en kinderdwang. De argumenten die de staatssecretaris opwerpt zijn niet overtuigend. Natuurlijk kan een bedrijf geen garantie afgeven dat in een gehele toeleveringsketen maatschappelijk verantwoord wordt ondernomen. Ongeclausuleerde verplichting is niet uitvoerbaar. Maar de eerste wezenlijke toeleverancier is voor de ChristenUnie te mager. Er kan worden ingezet op meerdere toeleveranciers dan bijvoorbeeld die van grondstoffen en halffabricaten. Waarom is hier niet voor gekozen? Is de staatssecretaris bereid te kiezen voor de gefaseerde tijdgebonden uitbanning van alle vormen van kinderarbeid in de gehele productieketen met prikkels en sancties? De ChristenUnie staat erop dat de andere ILO-normen ook worden meegenomen. Zij zijn van even groot belang. Hoe groter de invloedsfeer, hoe dwingender de verplichting voor de bedrijven om ketenverantwoordelijkheid op zich te nemen. Welke acties gaat de staatssecretaris ondernemen om ook dit onderdeel van de moties uit te kunnen voeren. Het is goed dat de staatssecretaris het aantal bedrijven van de Transparantiebenchmark heeft uitgebreid. Het idee van een aansprekende prijs spreekt de ChristenUnie aan. Heeft de staatssecretaris echter ook een negatieve prikkel overwogen? Waarom zou er pas de komende jaren aandacht worden geschonken aan de ontwikkeling van maatschappelijke verslaglegging in het mkb. Hoe moeilijk het ook is, er moeten keuzes worden gemaakt en knopen worden doorgehakt. Graag een reactie.

VNO-NCW stelt dat de kabinetsvisie voor de non-trade concerns onrealistische verwachtingen wekt ten aanzien van de mogelijkheden die de recente WTO-jurisprudentie lijkt te bieden om non-trade concerns te adresseren via handelsbeperkingen. Door middel van verschillende casussen laat het kabinet zien dat het pakket aan maatregelen als maatwerk zal worden ingezet. Volgens mij betekent dit dat handelsmaatregelen ieder moment ingezet kunnen worden en dat deze geen hekkensluiters zullen zijn van andere maatregelen. Klopt dit? Is het kabinet bereid om te gaan experimenteren met exportverboden?

Al een aantal jaren pleit ik voor informatierecht voor de consument zodat deze een verantwoorde keuze kan maken. Ik was dan ook blij met de aankondiging van een onderzoek naar de WOK.

De resultaten zijn echter teleurstellend. Waarom is er gekozen voor een quickscan en niet voor een volwaardig onderzoek? Waarom is niet aan de onderzoekers gevraagd om een advies uit te brengen over de WOK? Dat consumenten niet snel achter informatie aangaan wil niet zeggen dat zij het niet willen weten. Zij moeten door een publiciteitscampagne bewust worden gemaakt om maatschappelijk verantwoord te consumeren. Door bewustwording ontstaat er behoefte aan informatie. De ChristenUnie vindt dat het kabinet te snel de mogelijkheid voor een WOK naast zich neerlegt. De onderzoekers hebben een aantal alternatieven aangereikt, waaronder dwang via wetgeving, waarbij er wordt gewerkt aan een WOK die aangepast is aan de genoemde problemen. Graag een reactie van de staatssecretaris op dit alternatief.

Groot was mijn verbazing toen ik in Trouw van eind afgelopen maand las dat de vicepresident Quality Assurance and Product Integrity van Albert Heijn zei dat initiatieven van afzonderlijke partijen geen zin hebben. Ze vervolgde door te zeggen dat duurzaamheid uit de niche gehaald moet worden en dat er wetgeving nodig is. Is de staatssecretaris bereid aan dit verzoek gehoor te geven? De ChristenUnie vindt dat er een duidelijke marktmeester overheid moet zijn die toeziet op duurzaamheid met concrete bevoegdheden en middelen om zo het noodzakelijke level playing field op het gebied van duurzaamheid te bewerkstelligen. Graag een reactie hierop. Is de staatssecretaris bereid een haalbaarheidsonderzoek hiernaar te doen?