Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Ik zal mij beperken tot nog onbeantwoorde vragen en tot enkele opmerkingen. Ik dank de staatssecretaris voor de schriftelijke beantwoording van de vragen. Ik heb een vraag gesteld over de SEI. Ik heb daarbij heel duidelijk aangegeven dat ik van USONA heb begrepen dat Nederland de eis stelt om de projectplannen te laten schrijven door een consultantsbureau. Dit wordt dus opgelegd door Nederland, zo is mij duidelijk gezegd door de directeur van USONA. Ik wil weten hoe dit zit, want dit klopt niet.

Verder heb ik gevraagd naar het parlementair instrumentarium. Mijn vraag is niet goed geformuleerd. Ik heb aangegeven dat aan het toetsingscriterium ten aanzien van de democratische besluitvorming voldaan moet zijn voor 10-10-'10. Immers, om een autonoom land te kunnen worden moet in ieder geval de democratische besluitvorming waterdicht zijn. De fractie van de ChristenUnie vindt dit zeer cruciaal.

De staatssecretaris heeft aangegeven dat met betrekking tot de SEI sprake is van monitoring. In dit kader wil ik verwijzen naar wat de heer Remkes heeft gezegd over de AMFO. Ik vrees dat wel wordt gestart met een heleboel projecten, maar dat er ten behoeve van de sociale ontwikkeling van mensen die op de grens van armoede verkeren bijna niets bijkomt. Ik wil niet zozeer dat mensen een hogere uitkering krijgen, als wel dat ervoor gezorgd wordt dat mensen boven de armoedegrens uit komen door middel van arbeidsparticipatie. Er wordt heel weinig gedaan om mensen te laten participeren op de arbeidsmarkt. Hier moet goed naar gekeken worden.

Het volgende punt betreft de BES-eilanden. In de voortgangsrapportage heb ik gelezen dat de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid naar de BES-eilanden gaat om te praten over de sociale zekerheid. Ik wil van de staatssecretaris vernemen of Havermans nog steeds leidend is.

Wat zijn de minimale criteria om over te stappen op plan B? Ik ben het met de heer Remkes eens dat er sprake moet zijn van zichtbare verbetering van de rechtshandhaving. In eerste termijn heb ik mijn zorgen hierover geuit. Rechtshandhaving is van cruciaal belang om een land te kunnen worden.

Hierop voortbordurend kom ik op een ander punt. De staatssecretaris zegt in haar beantwoording zeer tevreden te zijn met de Eilandsverordening Corporate Governance. Ik wil haar graag geloven, maar ik wil deze verordening ook zelf zien. Is er een mogelijkheid om de Kamer hierin inzicht te geven? Dit is immers cruciaal om als nieuw land te starten. Burgers mogen hierdoor weten dat een en ander goed is afgedekt.

Van de heer Marlin heb ik begrepen dat Nederland bijvoorbeeld in de vorm van technische bijstand ondersteuning kan verlenen om te voldoen aan alle criteria. Welke afspraken zijn er precies gemaakt?

Tot slot een vraag over het referendum en de vraagstelling. De heer Van Raak heeft laten weten dat hij deze vraagstelling heel bijzonder vindt. Hierop wil ik niet diep ingaan, wel wil ik het volgende weten. Volgens de Verenigde Naties moet er bij een referendum sprake zijn van objectieve informatie. Kan Nederland ervoor zorgen dat de bevolking beschikt over objectieve informatie over wat integratie inhoudt en wat vrije associatie? Deze informatie moet voldoen aan hetgeen geformuleerd is in de resolutie van de Verenigde Naties.

De heer Van Raak (SP): Ik ben het helemaal met mevrouw Ortega eens dat er weinig wordt gedaan aan armoedebestrijding en dat eerst veel zaken op orde moeten zijn. De staatssecretaris heeft een datum genoemd: 10-10-'10. Op die datum moet er een land komen. Gaat de ChristenUnie een lijstje maken van voorwaarden waaraan in ieder geval voldaan moet zijn om per 10-10-'10 land te kunnen worden?

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Dat is niet nieuw. Wij hebben via de griffier een brief ontvangen waarin de toetsingscriteria duidelijk vermeld worden. De staatssecretaris zegt dat een plan B mogelijk is. Wij gaan dan over tot een bepaalde vorm van land. Men moet vervolgens komen met een aantal verbeteringsplannen. Ik wil weten wat de basiscriteria zijn waaraan men in ieder geval moet voldoen. De ChristenUnie voegt daar een criterium aan toe, namelijk democratische besluitvorming.

De heer Van Raak (SP): In de huidige situatie is 10-10-'10 heilig. Op die datum komt er een land, ongeacht de vraag hoe ver men is. Waarom noem je anders een datum? Ik ben graag bereid om een aantal punten van mijn lijstje aan de criteria toe te voegen: armoedebestrijding, onderwijs, zorg, belastingen et cetera. Als wij allemaal onze lijstjes gaan inleveren, kiezen wij niet voor plan B van de staatssecretaris. Ik ben dat met de fractie van de ChristenUnie eens. Deze fractie wil dus niet hetzelfde als de staatssecretaris, laat dat helder zijn.

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Ik heb dat niet zo gezegd. U probeert mij woorden in de mond te leggen, mijnheer Van Raak. Ik heb duidelijk aangegeven wat de basiscriteria zijn waaraan voldaan moet worden. Ik vind democratische besluitvorming heel belangrijk. Dat is immers de ruggengraat van de democratie!

De heer Van Bochove (PvdA): Klopt het dat mevrouw Ortega de staatssecretaris uitnodigt om namens Nederland maar direct te interveniëren in het referendum op Bonaire door zich te gaan bezighouden met voorlichting en de discussie over de vraagstelling?

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Ik heb niet gesproken over de vraagstelling.

De heer Van Bochove (CDA): U had het over de voorlichting.

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Ik heb gevraagd of het mogelijk is dat Nederland objectieve informatie beschikbaar stelt. Dat is iets heel anders dan ingrijpen of interveniëren in hetgeen waarover de referendumcommissie heeft gerapporteerd. Dat is afhankelijk van de manier van informeren.

De heer Van Bochove (CDA): Als Nederland zich effectief met de voorlichting gaat bezighouden is het toch nadrukkelijk op het terrein van anderen aan het werk? Is dat nu wel de gewenste weg?

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Dat is afhankelijk van de wijze van informeren. Ik gebruik niet voor niets de term "objectief". Deze term staat ook in de resolutie van de Verenigde Naties. Bij objectieve informatie vermijd je het aangeven van een bepaalde waarde. Als het niet kan, dan niet.

De heer Van Bochove (CDA): De partners in het proces daar moeten zoiets toch organiseren?

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Jazeker. Ik zeg dit omdat ik het gevoel heb dat niet goed duidelijk is wat het verschil is tussen vrije associatie en integratie. Daarom heb ik een paar keer in het debat aan de staatssecretaris gevraagd om aan te geven wat het verschil is en wat de voor- en nadelen ervan zijn. Zo kunnen wij de Handelingen als basis gebruiken, zodat wij in ieder geval beschikken over objectieve informatie.