Datum:             24 november 2011

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. Laatst las ik een prachtig proefschrift met de titel "Na(ar) goed overleg... Achtergronden en verbeteringen van overleg in het openbaar bestuur in het bijzonder in verhoudingen tussen overheden", geschreven door doctor Henk Bleker. Ik moest daaraan denken toen ik terugkeek op het gevoerde overleg van de afgelopen maanden met de provincies en het dreigen door staatssecretaris Bleker met een noodwet. Een citaat uit dit prachtige proefschrift: "Overleg dient, onverlet de eigen verantwoordelijkheden van de partners, vrij te zijn van macht." Staatssecretaris Bleker had met deze teksten van doctor Henk Bleker uit 1984 wat moeten doen. Dat zou de onderlinge bestuurlijke relaties, de snelheid van het proces en de kwaliteit van het akkoord ten goede zijn gekomen. Nu ligt er een akkoord dat een bestuurlijk doolhof is. De verdeling verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid lopen binnen en buiten de ehs door elkaar. Waartoe worden de provincies verplicht, inspanning of resultaat? Bestaat er een juridische toetsing van het akkoord op de onderwerpen verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid? Ik wijs graag nog eens op de motie-Wiegman/Van Veldhoven van eerder dit jaar, die gaat over de financieel en inhoudelijke verantwoordelijkheid van provincies. Die zie ik nog onvoldoende uitgewerkt in het akkoord.

Op dit moment, na een jaar van stilstand, heeft het vlottrekken van de voltooiing van de ehs prioriteit. Dus ruilgronden inzetten en inrichten. Klopt het dat de grondenportefeuille groter is dan wat er uiteindelijk wordt ingezet? Ik verwacht van de staatssecretaris dat hij alle beschikbare ruilgronden volledig inzet om de ehs te voltooien. Er mogen geen investeringen teruggedraaid worden. Graag een reactie.

De ChristenUnie is blij met de doorbraak rondom het Oostvaarderswold waar veel partijen klaarstaan om er samen een succes van te maken. Dit is precies wat de staatssecretaris voor ogen zou moeten staan. Wat betekenen de gemaakte afspraken over financiering van voor 20 oktober 2010 voor het Oostvaarderswold? Afspraken zijn er om na te komen en ik ga ervan uit dat de staatssecretaris dat doet. Of dit binnen of buiten het bestuursakkoord is, mag hij bepalen, maar ik hoor graag een reactie. Er moet hem toch wat aan gelegen liggen het akkoord ondertekend te krijgen door alle provincies. Zonder akkoord geen beheerplannen en zonder beheerplannen geen Programma Aanpak Stikstof maar wel voortdurende onzekerheid voor boeren. De focus op biodiversiteit is onverminderd van belang, maar met dit beleid komen soorten meer en meer in de verdrukking. Dat betekent dat de impasse rond ontwikkeling van natuurgebieden absoluut niet doorbroken wordt, maar juist verergerd. De onzekerheid stapelt zich dan ook op voor de boeren. En dat onder het bewind van de boerenstaatssecretaris.

Ik sluit aan bij de opmerking van collega Jacobi over de te vondeling gelegde onderwerpen, zoals de nationale parken en landschappen. Voor deze vondelingen verwacht ik visie en een helder adoptieprogramma van de staatssecretaris. Voordat de overheid zich terugtrekt, moet zij eerst afspraken maken met maatschappelijke organisaties en andere betrokkenen om deze hooggewaardeerde landschappen en natuur een veilig heenkomen te bieden. Met andere woorden: stimuleer vrijwilligers, particulieren en bedrijfsinitiatieven zoveel mogelijk. Het wordt hoog tijd dat het advies van Rinnooy Kan uitgevoerd wordt. Mijn oud-collega Ernst Cramer heeft daar destijds toe opgeroepen.

Ik vraag in het bijzonder aandacht voor het gebied De Weerribben. Wat wil de staatssecretaris met dit gebied? Hoe is geen achteruitgang gewaarborgd? Van 2009 tot en met 2011 is met het rietlandbeheer nadrukkelijk ingezet op het beheer van de Natura 2000-doelstellingen. Daar zijn goede resultaten mee gehaald. Door het schrappen van de rijksbijdrage zal het grote aantal hectares dat beheerd wordt door de rietsnijders bij Staatsbosbeheer achteruit hollen. Het vooruitzicht was juist dat alle rietland conform SNLdoelen zou worden beheerd. Juist voor 2012 en 2013 moet de staatssecretaris daarvoor staan. Daarna is het immers de taak van de provincie.

Ook als het gaat om de aansluiting bij bestaand beleid zijn er veel open einden. Er wordt veel verwacht van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Gaat de staatssecretaris concrete eisen stellen om de effectiviteit voor biodiversiteit te maximaliseren? Dat past toch niet in pijler 1? Bij het vaststellen van de Kaderrichtlijn Water voor gebieden is uitgegaan van de volledige realisatie van de ehs. Hoe worden de verplichtingen gehaald bij een verkleining van de ehs met 15%? Ook de hydrologische afspraken die samenhangen met het PAS ontbreken in het akkoord. Water en natuur horen bij elkaar en dat moeten wij zo houden. Graag een reactie.

Ik begrijp dat de provincies het akkoord ondertekenen omdat niemand geholpen is met stilstand. Ik hoor dat van veel provincies en ik waardeer de constructieve houding. De ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer voelt zich echter verantwoordelijkheid voor het geheel aan landschaps- en natuurbeleid. Mijn fractie kan geen positief oordeel geven over het bestuursakkoord natuur zolang er geen duidelijkheid is gegeven over de zaken die ik zojuist aan de orde heb gesteld. Wat zich wreekt is het gebrek aan visie bij het kabinet op landschap en natuur. Met deze notitie bied ik het kabinet een uitgestoken, helpende, hand om die voor elkaar te krijgen.