Datum:            21 december 2011

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. In 2011 moest het gaan gebeuren: de PAS zou worden afgerond. Tijdens de begrotingsbehandeling heb ik nog gezegd te hopen op een wonder, maar vandaag moet ik constateren dat het wonder is uitgebleven. Mijn geloof in wonderen heb ik niet verloren, maar inmiddels wordt mij wel duidelijk dat van staatssecretaris Bleker geen wonderen verwacht hoeven te worden. Een jaar geleden zei de staatssecretaris nog: als aan het einde van het jaar 2011 blijkt dat het niet lukt, hebben wij een megaprobleem. En nu, op de drempel van 2012, lees ik een kabinetsbrief bol van zinnen als: zo snel mogelijk, voor 1 april, er moeten nog nadere afspraken worden gemaakt, juni 2012, nog te nemen besluiten, ik ben in overleg. Geen wonderen dus, maar de werkelijkheid voor ondernemers, boeren, natuurorganisaties en provincies die niet weten waar zij aan toe zijn. Hoewel de staatssecretaris aangeeft dat er afspraken zijn gemaakt over aanvullende landbouwmaatregelen, blijkt uit brieven en gesprekken met betrokkenen dat er helemaal geen akkoord is. Gemeenten die de beheerplannen in samenhang met nieuwe bestemmingsplannen willen opstellen, dreigen in de problemen te komen met de lijn 1 juli 2013 uit de Wet op de ruimtelijke ordening. Wanneer is de PAS volledig operationeel en sluiten de instrumenten zoals AERIUS aan bij de te verlenen vergunningen? Graag krijg ik een reactie.

Ontwikkelruimte ontstaat waar de uitstoot daalt, maar hoe groot wordt de ruimte? Het PBL-rapport uit 2010 geeft aan dat de kritische depositiewaarde, binnen de PAS een oriëntatiepunt, op veel plaatsen nog fors wordt overschreden. Dat betekent dat er eerst nog veel maatregelen zullen moeten worden genomen voordat er ontwikkelruimte ontstaat. Beide staatssecretarissen wekken veel te hoge verwachtingen bij betrokkenen. Deze zorg wordt ook gedeeld door veehouders, provincies en mijn fractie. Graag krijg ik een reactie.

Wie gaat hoe bijdragen aan het vergroten van de ruimte? Het verkeer dat met 130 km/u over de snelwegen rijdt? De ChristenUnie wil dat er een milieueffectrapportage wordt uitgevoerd naar de effecten van de snelheidsverhoging. Graag krijg ik een reactie van staatssecretaris Atsma.

Hoe gaan de verschillende sectoren in de veehouderij bijdragen? De situatie per sector verschilt enorm. Ik vraag van de staatssecretaris de garantie dat de ruimte die wordt gewonnen door boeren aan dezelfde boeren ten goede zal komen. Inspanningen moeten worden beloond. Ik wil niet dat boeren alles op alles gaan zetten om onnodige rijksprojecten mogelijk te maken. Ook hierop krijg ik graag een reactie.

De verwervingsopgave PAS is inbegrepen in de 17.000 hectare ruilgronden uit het bestuursakkoord, maar het is absoluut niet duidelijk hoe groot die opgave is. Tijdens het algemeen overleg decentralisatie natuurbeleid gaf de staatssecretaris aan dat er met betrekking tot de hydrologische maatregelen een akkoord lag tussen het Rijk en de waterschappen. In de kabinetsbrief lees ik echter dat provincies en waterschappen in deze periode samen afspraken zullen maken over die hydrologische maatregelen. Ik constateer: er is geen bestuursakkoord natuur, er zijn geen afspraken over hydrologische maatregelen en de PAS en er is geen financiële dekking van de hydrologische maatregelen.

Wat zijn de mogelijkheden om buiten de generieke maatregelen precisiewerk te verrichten? Is er ruimte voor boeren die kunnen en willen aantonen dat zij meer ontwikkelruimte hebben dan zij op grond van de AERIUS-modellering krijgen toegewezen om op grond van die gegevens ruimte toe te kennen? Zo wordt hun grote inzet beloond.

In de review van de implementatie Natura 2000 lees ik dat de meeste rek en ruimte kan worden verkregen door aanwijzingsbesluiten en instandhoudingsdoelen vast te stellen en te actualiseren. Het is eigenlijk best ironisch dat het eenvoudigweg uitvoeren van de plannen de meeste rek en ruimte oplevert. Vanaf het bereiken van de gunstige staat van de instandhouding ontstaat er rek en ruimte. Andersom vergroot verkleining van natuurlijke bufferzones zoals de ehs de kwetsbaarheid. Tijdens het overleg over de decentralisatie van natuur gaf de staatssecretaris al aan dat beheer goedkoper kan door te zorgen voor goede voorwaarden en dat de natuur zichzelf beheert. Maar het minimum is dus niet het voordeligste, omdat er dan nog geen sprake is van zelfbeheer. Niet voor niets concludeert de reviewcommissie dat de winst van de rek- en ruimtevoorstellen minimaal is. In het Nederlandse beleid kunnen niet veel maatregelen worden geschrapt. Veel van wat er buiten de Natura 2000-gebieden gebeurt is simpelweg nodig om doelstellingen te realiseren.

De laatste voortgangsrapportage laat zien dat het vaststellen van de beheerplannen traag gaat en verder vertraagt. Een van de grote problemen, zo blijkt, is het vaststellen van een stikstofparagraaf. Mede daardoor ligt het hele proces stil. Dat is op zijn zachtst gezegd onwenselijk. Door het missen van een paragraaf gebeurt er niets. Daarom vraag ik de staatssecretaris naar de mogelijkheden om alvast aan de slag te gaan met de onderdelen die al wel afgerond zijn en niet afhankelijk zijn van de ontbrekende paragrafen. Zo kunnen ondernemers die geen stikstofbelasting veroorzaken, maar wel goedkeuring moeten krijgen via het op te stellen beheerplan, weer door. De twee beheerplannen die al wel zijn vastgesteld -- ja, het zijn er twee -- zonder ondersteuning van de PAS tonen aan dat het wel kan. Graag krijg ik een reactie.

Als een ding duidelijk wordt uit de brief over de Westerschelde, is het wel dat het weer langer duurt. Ik vermoed ook dat het extra geld blijft kosten, waarbij de kans op nul erg groot is. Ik sluit mij aan bij de opmerking van mijn collega van D66. Laat ik erbij zeggen dat ik het onverantwoord vind in deze tijd, waarin wij tegelijkertijd aan organisaties en provincies moeten uitleggen dat er wordt bezuinigd. Ik vind echt dat de staatssecretaris eindelijk eens moet ophouden met dit gedraai. Hij moet simpelweg besluiten uitvoeren en afspraken nakomen. Kortom, wees zo eerlijk als uw voorganger minister Verburg.

Zo kom ik terug bij waar ik begon. De beste oplossing om uit de Natura 2000- en PAS-impasse te komen, is door aan de slag te gaan met de uitvoering. Er ligt een VVD-notitie waarvan van alles gevonden kan worden. Ik vond toch wel heel veel open deuren, gebrek aan toetsing van de aangeleverde informatie en noem maar op. Maar een ding wordt mij tussen de regels door wel duidelijk. Problemen doen zich voor in de toewijzing van de vergunningen en de duur van de procedures. Dat obstakel heeft niets te maken met Europese richtlijnen, maar met de uitvoering daarvan in Nederland. Kortom, niet meer dwarsliggen dus, niet meer suggereren dat de nationale koppen verwijderd moeten worden -- die zijn er gewoon niet -- maar aan de slag met de uitvoering.