De leden van de fractie van de ChristenUnie hebben met weinig enthousiasme kennis genomen van voorliggend wetsvoorstel. Deze leden verwijzen voor hun algemene beschouwing over het kiezen van de burgemeester naar hun schriftelijke bijdrage 29 864, ‘Wijziging van de Gemeentewet in verband met de introductie van de rechtstreeks gekozen burgemeester’. Ook bij voorliggend voorstel hebben zij – ondanks hun bredere bedenkingen - nog wel enkele concrete vragen.

 

De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen de regering nadere toelichting waarom zij met betrekking tot het verkiezen van de burgemeester de voorkeur geeft aan een afzonderlijke wet in plaats van een regeling die een (geheel op zichzelf staand) onderdeel van de Kieswet vormt.

 

In de Memorie van Toelichting (29 865, nr. 3, p.4-11) spreekt de regering over drie manieren om de burgemeester te kiezen: het twee-rondenstelsel, Alternative Vote en Suplementary Vote. De regering geeft aan de voorkeur te hebben voor een twee-rondenstelsel. De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen naar de verwachting van de regering wat betreft de opkomst bij het twee-rondenstelsel in vergelijking met de andere genoemde vormen. Daarnaast vragen deze leden op welke wijze zij zorg wil dragen voor een goede informatievoorziening naar de burgers toe, ook met betrekking tot de uitslag van de eerste ronde van de verkiezing en het verdere verloop van de verkiezingsprocedure.

Genoemde leden verbazen zich erover dat de regering geen minimumopkomst wil vastleggen. Bij hen bestaat de vrees dat bij een lage opkomst de positie van de gekozene ter discussie kan komen te staan. Daarom vragen deze leden naar de motieven van de regering voor deze keuze.

 

Potentiële kandidaten moeten ondersteund worden door schriftelijke verklaringen van een be-paald aantal kiezers, om vast te stellen of sprake is van een serieuze, niet lichtvaardige kandi-daatstelling (MvT, p.12) Hoewel de leden van de ChristenUnie dit steunen, vragen zij waarom de regering ervoor gekozen heeft om in gemeenten tot 5000 inwoners genoegen te nemen met 25 verklaringen. Hoewel 50 verklaringen een relatief hoog aantal is, valt dit absoluut gezien wel mee. De leden van de fractie van de ChristenUnie vinden 25 verklaringen in de gemeen-ten tot 5000 inwoners erg laag, en vragen de regering waarom gekozen is voor dit aantal stemverklaringen en niet voor een verdeling waarbij gemeenten met 0-10.000 inwoners, ook gezien het feit dat maar 11 gemeenten kleiner dan 5000 zijn.

 

Er wordt van kandidaten een waarborgsom van 225 euro gevraagd, die zij terugkrijgen bij 25% van de stemmen. Naar de inschatting van de leden van de fractie van de ChristenUnie is de kans op teruggave niet altijd gelijk. Dit vanwege het aantal kandidaten dat per gemeente kan verschillen. Zij vragen daarom of de regering geen voorstel kan doen voor een systeem van teruggave dat rekening houdt met het aantal kandidaten.

 

De toetsing van de kandidaturen door het hoofdstembureau is op basis van objectieve gegevens, maar ook op basis van subjectieve gegevens. Hoewel de leden van de ChristenUnie dit steunen, zouden ze graag van de regering een uitwerking willen ontvangen van de precieze inhoud van de integriteitverklaring, waar in de Memorie van Toelichting bij de Wijzigingswet gekozen burgemeester (29 864, nr. 3) wordt verwezen, namelijk dat ‘bezien zal worden wat de precieze inhoud van de verklaring moet zijn’ (p. 41), en in de artikelsgewijze toelichting bij de bij deze regeling horende Memorie van Toelichting (29 865, nr. 3, p.33).

 

De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen de regering om een toelichting met betrekking tot de dubbele kandidatuur (voor zowel gemeenteraad als burgemeester). Zij vragen of de kans niet aanwezig is dat dit zal leiden tot verwarring bij de kiezers. Deze leden vragen de regering of één van de uitgangspunten bij de keuze voor een kiesstelsel, te weten begrijpelijkheid van het stelsel, ook hierbij een rol speelt (MvT, p.7). Doet een dubbele kandidatuur niet af aan de transparantie van het systeem, zo vragen de genoemde leden.

 

Er wordt in voorliggend wetsvoorstel geen maximum vast gesteld voor het aantal kandidaten voor het ambt van burgemeester. De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen of dot een bewuste keuze is. Als dat zo is, dan vragen zij wat daarvoor de argumenten zijn.

 

De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen hoe het standpunt van de regering in de Memorie van Toelichting (29 865, nr. 3, p.19), dat een burgemeester de publieke taken onpartijdig dient in te vullen, te rijmen valt met het principe dat burgmeesters zich kandidaat kunnen stellen als behorend bij een politieke partij. Deze leden kunnen zich voorstellen dat daarmee problemen ontstaan. Graag ontvangen zij een reactie op dit punt.

Verder vragen deze leden de regering of de gekozen wijze van administreren van giften niet leidt tot een grote administratieve bureaucratie.

 

De burgemeester is bij de burgemeestersverkiezingen geen voorzitter meer van het hoofd-stembureau. Hij mag deze wel benoemen en ontslaan. De leden van de fractie vragen op basis waarvan de regering van oordeel is dat dit een voldoende waarborg biedt tegen belangen-verstrengeling van de voorzitter.