Datum:             7 september 2011

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): We zijn inmiddels bijna een jaar verder nadat we een eerste debat hebben gevoerd over de door de staatssecretaris voorgestelde bezuinigingen op natuur. Tot mijn grote teleurstelling moet ik constateren dat we afgelopen jaar weinig zijn opgeschoten. Het was een jaar van stilstand. En ook hiervoor geldt: stilstand is achteruitgang. Er is nog geen akkoord met provincies en door de voortdurende onzekerheid liggen allerlei mooie samenwerkingsprojecten stil en weten ook agrarische ondernemers niet waar ze aan toe zijn.

Iedereen snapt dat er bezuinigd moet worden, maar dat rechtvaardigt nog niet dat er zo weinig gebeurt dat provincies en beheerders niet weten waar ze aan toe zijn en dat de staatssecretaris alle verantwoordelijkheid van zich afschuift. Want dat is het:  afschuiven. Overhevelen doe je namelijk zorgvuldig en in goed overleg.

Nu is allereerst een akkoord met de provincies nodig. Wat de ChristenUnie betreft gelden daarvoor de volgende uitgangspunten. Als de verantwoordelijkheid wordt overgeheveld naar de provincies, moeten ze ook voldoende geld krijgen om aan de internationale verplichtingen te kunnen voldoen. Als het Rijk niet met voldoende geld over de brug wil komen, moet het Rijk de verantwoordelijkheid nemen en houden voor eventuele nationale of internationale claims, maar die kunnen best duur zijn. Het laatste uitgangspunt betreft het betrekken van manifestpartijen. Ik heb begrepen dat deze nu vooral de rol van toehoorder van mededelingen spelen, nadat er bestuurlijk overleg is geweest, maar ik ben van mening dat de manifestpartijen veel kennis in huis hebben. Ze hebben ook verschillende alternatieven aangedragen. Wat wordt daarmee gedaan?

Het regeerakkoord spreekt van een maximale inzet op beheer, niet op verwerving. In krappe tijden vindt de ChristenUnie dit ook logisch, eventueel aangevuld met het uitgangspunt "waar mogelijk inrichting van wat al is aangekocht". Maar wat zijn deze woorden waard? Maakt de staatssecretaris die stevige woorden ook waar door voldoende budget beschikbaar te stellen? Hoe zit het bijvoorbeeld met het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer? Zijn de bedragen conform de afspraken of wordt daar toch op gekort? En hoe kan het dat provincies nu gaan loten welke organisaties wel of geen geld krijgen voor beheer? Het Zuid-Hollands Landschap is het winnende lot uit de loterij misgelopen. Daarmee staat veel beheer op de tocht.

Ik herhaal mijn vraag van voor het reces: kan de staatssecretaris nu misschien aan boswachter Egbert Beens in de Weerribben en Wieden uitleggen hoe hij met de helft minder geld hetzelfde beheer kan uitvoeren, om te voorkomen dat alles verwildert en verbost, en om ervoor te zorgen dat ook dat de otter en de grote vuurvlinder in stand worden gehouden? De heer Dijkgraaf heeft zojuist een optie voorgesteld. Je kunt minder beheergeld ter beschikking stellen. Je kunt de boel laten verbossen, maar dat moet dan ook duidelijk in het gebied worden gemeld. Dan weten de boswachter en de bestuurders waar zij aan toe zijn. Ik stel wel voor, voordat wij het gebied laten verbossen, om nog één keer samen het Laarzenpad te lopen, want het is een prachtig gebied.

De heer Dijkgraaf (SGP): Mijn voorstel was niet om alles te laten verbossen. Maar als je die keus maakt, dan moet je die expliciet maken. Je moet niet, als er te weinig beheergeld is, doen alsof je natuurgebieden overeind kunt houden, terwijl je ze uiteindelijk niet kun beheren. Dan krijg je een autonoom proces. Er moeten dus heldere keuzen worden gemaakt.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Dat onderstreep ik. Maak dat kenbaar en doe het op een reële basis van wat het beheer daar kost. De heer Dijkgraaf is uiteraard ook van harte welkom als hij wil meelopen op het Laarzenpad. Het is daar erg mooi.

Nogmaals, het is logisch dat er minder geld beschikbaar is, maar er zou toch worden ingezet op beheer? Ik constateer dat er nu zelfs gekort wordt op beheer en dat is echt onverstandig. Het gaat op den duur veel meer geld kosten dan het nu lijkt op te leveren.

Ik hoor ook positieve signalen. De provincie Flevoland is met het initiatief Oostvaarderswold 2.0 gekomen en heeft private en maatschappelijke partners, waaronder het Wereld Natuur Fonds, warm weten te maken voor dit initiatief. Ik heb zelfs begrepen dat een kleinere rijksbijdrage een aanvaardbare optie is. Dit zou toch met beide handen aangegrepen moeten worden? De ChristenUnie is zelfs bereid de staatssecretaris de ruimte te geven om aan deze robuuste verbindingszone een andere term te koppelen, want we begrijpen dat het best lastig is om met het Oostvaarderswold verder te gaan, terwijl de staatssecretaris met zoveel ferme woorden een streep door de robuuste verbindingszones heeft gezet. Graag een reactie.

Laten we ondertussen niet vergeten dat natuur ook veel oplevert. Afgelopen zomer las ik een mooi bericht in het Financieel Dagblad over de waarde van natuur voor farmaceutische bedrijven, gezien de afhankelijkheid van biodiversiteit voor het kunnen ontwikkelen van medicijnen. Laten we dit gegeven breder doortrekken, naar de topsectoren. In het rapport over de herijking van de ecologische hoofdstructuur concludeert het PBL dat de voorgenomen bezuinigingen op het natuur- en landschapsbeleid leiden tot een verdere verslechtering van de natuurkwaliteit. Omdat het Nederlandse bedrijfsleven, van agrofood tot watersector, uiteindelijk afhankelijk is van natuurlijk kapitaal, is het wat de ChristenUnie betreft essentieel dat het kabinet hier zijn verantwoordelijkheid neemt. Er is breed overleg met alle stakeholders nodig om ervoor te zorgen dat nationale en internationale doelstellingen op de meest kostenefficiënte manier kunnen worden behaald. Laat dit een onderdeel zijn van alle plannen met betrekking tot de topsectoren.

De waarde van natuur is ook door te trekken naar de gezondheidszorg. Natuur draagt bij aan de gezondheid van mensen. Is bekend hoeveel natuur bijdraagt aan het beperken van de zorgkosten? Is de staatssecretaris bereid om met de minister van VWS het gesprek aan te gaan om te kijken of de ministeries bij dit onderwerp kunnen samenwerken? Ik wil graag nog even ingaan op het idee dat de DLG grond moet verkopen om de financiële gaten te dichten. Wat betekent dat voor de armslag van provincies om de ehs af te ronden

waar ze dat graag willen? En hoe zit het met de duidelijkheid voor boeren? De grond is ook bedoeld om slagvaardig op te kunnen treden in gevallen waar verplaatsing of uitkoop noodzakelijk is. Ik ken te veel situaties waar boeren in afwachting zijn van de afronding van een verplaatsing en niet verder kunnen met hun bedrijf. Dat wordt er niet beter op als de DLG grond moet verkopen om andere gaten te dichten.

Tot slot nog een vraag naar aanleiding van het stopzetten van de Regeling Draagvlak Natuur. Op welke manier en vanuit welke visie zullen het vrijwilligerswerk en de landelijke educatieprojecten nog wel gefinancierd worden?

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.