De leden van de fractie van de ChristenUnie hebben met belangstelling kennis genomen van de Fiscale onderhoudswet 2007. Zij maken van de gelegenheid gebruik om nog enkele opmerkingen te maken en een aantal vragen te stellen. De opmerkingen en vragen richten zich op de toevoeging in de onlangs bij de Wet werken aan winst gewijzigde vrijstelling van overdrachtsbelasting, artikel 15, eerste lid, onderdeel q (MvT, pag. 2 en 21).

Naar aanleiding van de door voormalig Eerste Kamerlid Van Middelkoop (ChristenUnie) in de Eerste Kamer gestelde vragen en gemaakte opmerkingen bij de behandeling van het wetsvoorstel Werken aan winst (30 572) is in de thans voorliggende Fiscale onderhoudswet 2007 voorgesteld aan het nieuwe onderdeel q van artikel 15, eerste lid WBR de volgende volzin toe te voegen: “De vorige volzin is niet van toepassing indien binnen de aldaar bedoelde termijn de cultuurgrond door overheidsbeleid aan de landbouw wordt onttrokken ten behoeve van de ontwikkeling en instandhouding van natuur en landschap.”

De voorgestelde aanvulling van de vrijstelling van artikel 15.1.q WBR roept bij de leden van de ChristenUniefractie de volgende vragen op:

1. Welke betekenis en reikwijdte heeft de gebezigde term ‘overheidsbeleid’?
De overheid in brede zin is betrokken bij het beleid ten aanzien van natuur en landschap. Het beleid richt zich onder meer op ruimtelijke ordening, subsidiëring en fiscaliteit. Aangenomen wordt dat de toepassing van het begrip zich niet beperkt tot de bij de (vervallen) hervestigingsvrijstelling van artikel 15.1.t WBR gehanteerde norm ‘de ontwikkeling van reservaats- of natuurontwikkelingsgebieden ten behoeve van de Ecologische Hoofdstructuur of (andere) natuur- en landschapsgebieden als bedoeld in het Structuurschema Groene Ruimte.

2. Moet de instandhouding van natuur en landschap gelden gedurende de (resterende) looptijd van de tienjaarstermijn als bedoeld in de vorige volzin van het wetsartikel?
De voorgestelde aanvulling van de wetsbepaling heeft tot doel de genoten vrijstelling van overdrachtsbelasting in stand te laten bij wijziging van het feitelijk gebruik als aangegeven, tijdens de tienjaarstermijn. De instandhouding van natuur en landschap zou bij bevestigende beantwoording van de vraag betrekking kunnen hebben op een periode van bijvoorbeeld één jaar.
Aangenomen wordt dat het teruggaan van natuur naar agrarische exploitatie binnen de termijn mogelijk is zonder gevolgen voor de genoten vrijstelling.

3. Is het juist dat aanwending van de grond voor natuur- en landschapsontwikkeling niet ‘bedrijfsmatig’ behoeft plaats te vinden?
Het komt voor dat particulieren zich buiten de sfeer van landgoederen (NSW) bezig houden met de ontwikkeling van natuur en landschap en daarbij bijvoorbeeld gebruik maken van de ‘Subsidieregeling Natuur’ (SN).

4. Is het juist dat bij deelname aan de SN-regeling te allen tijde sprake is van het door overheidsbeleid onttrekken aan de landbouw ten behoeve van de ontwikkeling en instandhouding van natuur en landschap?
Met de Subsidieregeling Natuur wordt immers natuurontwikkeling van overheidswege beleidsmatig gestimuleerd.


Vervolgens hebben de leden van de ChristenUniefractie nog de volgende opmerkingen:

Gebruik van de term ‘bestemming’ in plaats van ‘gebruik’
In de Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer (30 572, C, p. 39) benadrukt de minister dat alleen een wijziging van het feitelijk gebruik van de grond kan leiden tot het vervallen van de eerder verkregen vrijstelling(en). Het gaat dus niet om wijziging van de bestemming. In dit licht is de gebezigde woordkeuze op dit punt in de Memorie van Toelichting op het wetsvoorstel niet adequaat (MvT, pag. 2 en 21).

Vrijstelling voor verkrijging van natuur en landschap wel of niet onder artikel 15.1.q WBR?
De leden van de ChristenUniefractie constateren dat de verkrijging van grond voor natuur en landschap op zichzelf niet kan delen in de vrijstelling van overdrachtsbelasting als bedoeld in artikel 15, eerste lid, onderdeel q van de Wet op belastingen van rechtsverkeer. De volgende casus illustreert de consequenties hiervan:

Agrarisch ondernemer A verkrijgt in januari 2007 een perceel cultuurgrond voor zijn bedrijf, met vrijstelling van overdrachtsbelasting, als vorenbedoeld.

Een jaar later verkoopt hij het perceel aan B die beoogt op het aangekochte perceel natuur te ontwikkelen. Deze wijziging van gebruik van het perceel frustreert de door A genoten vrijstelling niet. Anderzijds is op de verkrijging van het perceel door B de vrijstelling van artikel 15.1.q WBR niet van toepassing. Aangenomen wordt dat de casus niet voldoet aan de voorwaarden voor de mogelijke toepassing van een andere vrijstelling van overdrachtsbelasting. B is bij de levering van het perceel derhalve overdrachtsbelasting verschuldigd.

Indien partijen bij de koop overeenkomen dat A de verkochte grond na de levering nog één jaar ten dienste van zijn agrarisch bedrijf mag blijven gebruiken (‘beding van uitgestelde aanvaarding’) zou de vrijstelling van artikel 15.1.q WBR wél toepassing kunnen vinden en zou de wijziging in natuurgebruik na één jaar de door A én B genoten vrijstelling niet deren.

Gezien de geschetste gevolgen van de voorgestelde regeling komt de vraag bij de leden van de ChristenUniefractie op, of het niet méér voor de hand ligt de vrijstelling van artikel 15.1.q WBR uit te breiden tot de verkrijging van ‘natuurgrond’.

Gewezen wordt op de resolutie van 27 december 1988, nr. IB 88-1084 waarbij vrijstelling wordt verleend voor de verkrijging door rechtspersonen van natuur buiten NSW-verband.

De minister wekte met zijn uitlatingen tijdens de parlementaire behandeling van de Wet werken aan winst (nr. 30 572, TK nr. 4, p. 176-177 en EK nr. 9, p. 383) bovendien de indruk landbouw en natuur in dit kader op dezelfde wijze te willen behandelen. (bijvoorbeeld: EK nr. 9, p. 383: ‘Ik vind trouwens dat landbouw en natuur op dezelfde wijze moeten worden behandeld’).