De heer Anker (ChristenUnie): Voorzitter. Ik ben het met mevrouw Kraneveldt eens dat een beetje rust op dit dossier geen kwaad kan. Wij spreken regelmatig over dit onderwerp, zeker nadat wij de wet vorig jaar aannamen. Wij zitten nu middenin een ontzettend complex uitvoeringstraject, dat ook nog met de nodige snelheid wordt doorlopen. Het is dus goed als wij het hoofd een beetje koel houden.

Ik ben heel blij met de brief die wij deze week van de minister, die ik overigens welkom heet op dit interessante dossier, hebben gekregen. Dit zijn brieven waarnaar wij reikhalzend uitkijken, omdat wij allemaal heel betrokken zijn bij het onderwerp en heel benieuwd zijn hoe het gaat. De brief maakt duidelijk dat het aantal gastouders is teruggelopen. De fractie van de ChristenUnie benadrukt dat de keuzevrijheid in de kinderopvang gewaarborgd moet zijn. Dat is altijd haar uitgangspunt geweest. Veel ouders kiezen bewust voor een huiselijke gezinsvorm van opvang. Die optie moet nadrukkelijk blijven bestaan. Bij de wetsbehandeling zijn wij daarop uitvoerig ingegaan. Wij hebben ook nagedacht over hoe wij de kwaliteit kunnen waarborgen en misbruik kunnen voorkomen, want dat waren een paar van de problemen waar wij voor stonden. Wij moeten de balans blijven bewaken. Hoe maak je gastouderopvang geen onmogelijke keuze maar een goed alternatief, en zorg je er gelijktijdig voor dat het een gedegen vorm van opvang is?

Het traject om de wet uit te voeren is inmiddels ingezet. Uit de cijfers blijkt dat er een groep gastouders uitvalt. Wat zijn daarvoor de oorzaken? Zijn de fraudegevallen er tussenuit gevallen? Het is belangrijk dat wij dat boven tafel te krijgen. De fractie van de ChristenUnie wil dat graag weten. Stoppen gastouders vanwege de kosten, vanwege de hoge eisen of vanwege andere oorzaken? Ik ben ook benieuwd waar zij terechtkomen. Het kan zijn dat mensen met hun lucratieve business stoppen omdat zij er oneigenlijk in zaten, maar als het mensen zijn die heel gemotiveerd waren om ermee bezig te zijn, is het interessant om te weten of zij zijn doorgegaan in de informele kinderopvang of op een kinderdagverblijf. Is daarin enig inzicht te verkrijgen?

Het toetsingskader A zal in 2010 worden geïnspecteerd. Het blijkt niet mogelijk te zijn om ook toetsingskader B nog volledig in 2010 te inspecteren. Vorige week zijn nog bestuurlijke afspraken gemaakt over het toezicht. Ik neem aan dat bij die afspraken gewoon de cijfers gelden die deze week naar de Kamer zijn gekomen. Welke afspraken zijn precies gemaakt met betrekking tot toetsingskader B? Hoe ver kunnen wij in 2010 komen met de inspecties aan huis? Wanneer komt daarover duidelijkheid? Bovendien kan het toetsingskader invloed hebben op de eventuele toekenning van kinderopvangtoeslag. Wat gebeurt er als pas in 2011 wordt geconstateerd dat niet is voldaan aan de eis van een veilige omgeving? Heeft dat gevolgen met terugwerkende kracht? In een van de brieven staat dat de kwaliteit van het toezicht beter moet. De aanbevelingen worden omgezet in een concrete actie. Bovendien wordt in de brief gemeld dat doorlopend wordt geëvalueerd. Wanneer kan de Kamer een tussenrapportage verwachten over de verbetering van het toezicht?

In de nieuwe wet staat dat gastouders moeten kunnen bewijzen dat zij kinderen kunnen opvangen in een veilige omgeving. Voor sommigen is dat bij wijze van spreken een administratieve handeling, maar anderen zullen een diploma moeten behalen bij een roc. Ik heb begrepen dat het voor gastouders soms nog onduidelijk is welke diploma's gelijkwaardig zijn aan de opleidingseis, het mbo 2-niveau. Ik ga ervan uit dat deze onduidelijkheden in de certificeringsroute ongedaan worden gemaakt. Ik zie wel het risico dat toekomstige gastouders terugschrikken van deze onduidelijkheid over de opleidingseisen. Dat blijft dus een punt van aandacht.

Daarnaast speelt rondom de kwaliteitseisen de kwestie van de terugbetaling van de kinderopvangtoeslag door de vraagouders wanneer een gastouder de kwalificatie niet haalt voor het einde van het jaar. Er kunnen schrijnende situaties komen waarbij sprake is van overmacht, zo schrijft de minister. Waar ligt de grens bij schrijnende situaties? Hoeveel zekerheid kunnen vraagouders daaraan ontlenen? Wij hebben het gehad over het meest dramatische geval, namelijk een overlijden. Er zijn soortgelijke gevallen, maar wij hebben het over een overlijden gehad om het principe aan te geven.

In juni komen ook de uitkomsten van het onderzoek naar de eenlocatie-eis, waarnaar wij met klem hebben gevraagd. Dat is voor ons van belang, omdat wij de eenlocatie-eis allemaal het minst leuke gedeelte van de wet vonden. Het was echter een belangrijke randvoorwaarde om de wet überhaupt te kunnen invoeren. Wij hebben gevraagd om dit van tevoren uit te zoeken. Ik ga ervan uit dat de evaluatie zo langzamerhand in gang is gezet. Wat wordt precies onderzocht? Wordt nadrukkelijk meegewogen tegen welke problemen gastouders en vraagouders mogelijk aan lopen en of deze eis mogelijk een afschrikkend karakter heeft? Daarnaast ga ik ervan uit dat gemeenten financieel in staat zijn om het toezicht en de handhaving op orde te hebben. Zij hebben daarvoor immers rijksgelden gekregen. Sommige gemeenten klagen dat het geld niet goed verdeeld is. Wat is er besproken in het bestuurlijk overleg? Heeft dat nog gevolgen gehad voor de verdeling?

De overgangstermijn voor registratie van gastouders eindigt op 1 september. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het invullen van het landelijk register. Hoe zit het precies met het toetsen van het recht op kinderopvangtoeslag? Wordt het register ook gekoppeld aan bijvoorbeeld de gegevens van het UWV om te bepalen of het recht op toeslag klopt op basis van het aantal gewerkte uren? Het is een bekend fenomeen in deze overleggen dat wij graag een koppeling willen kunnen maken tussen het aantal uren opvang en het aantal gewerkte uren. Dat is een enorme klus om te realiseren, maar die wens blijft er toch altijd.