Een paar weken geleden was ik in Zuid-Afrika. Mijn reisgezelschap was van een andere samenstelling dan doorgaans. Het grootste deel bestond dit keer uit predikanten en voorgangers, van wie sommigen hun partner hadden meegenomen. Daarbij nog een aantal mensen die op een andere manier een belangrijke functie in hun kerk hebben. Het was een gemêleerd gezelschap van oud-gereformeerd tot baptist of, anders gezegd, van zangers van de psalmberijming van Datheen (1531-1588) tot kenners van de nieuwste Opwekkingsliederen. Een vrouwelijke predikant naast een vrouw die, principieel, met een hoed in de kerkbank zit. Werelden van verschil die elkaar ontmoetten onder de Zuid-Afrikaanse zon. Boeiend.

 

Wij waren daar om meer te weten te komen over Aids. Over de gevolgen van deze ziekte voor de Afrikaanse samenleving en over de rol die kerken kunnen spelen in de bestrijding van Aids. Het was daarom geen plezierreisje. Sommige ontmoetingen blijven je bij, sommige statistieken ook. Ik vond het schokkend om te horen dat uit de grafieken blijkt dat er een piek in de Aidsbesmettingen ligt bij meisjes van 8, 9 jaar. De verklaring is simpel en afschuwelijk, het komt doordat veel meisjes van die leeftijd verkracht worden. Seksueel geweld is wijd verbreid in Afrika, ook de moeders van de meisjes hebben er mee te maken. Het lijkt er bij te horen en de meisjes missen het gevoel van eigenwaarde om zich tegen aanranding te verzetten. Vaak gaat het dan ook nog om bekenden of familieleden waardoor aangifte bij de politie al helemaal uitgesloten is.

 

Eén van mijn Zuid-Afrikaanse gesprekspartners zei me:’Aids werkt als een vergrootglas, het brengt de ziekte in onze samenleving aan het licht’. Ik vind dat treffend. Door Aids wordt het enorme aantal verkrachtingen van jonge meisjes zichtbaar in de grafieken, wordt seksueel geweld iets dat benoemd en aangepakt moet worden. Bestrijding van Aids houdt meer in dan het verschaffen van medicijnen en de oproep om veilig te vrijen, het betekent ook dat de levensstijl en de verhouding tussen mannen en vrouwen op de schop moet.

 

Iets anders dat door mijn hoofd blijft spelen, is het bezoek aan een weeshuis. Rond de tien weeskinderen werden opgevangen door een ver familielid. In hun huisje met twee kamers en keuken waren geen bedden of matrassen, er was geen elektrische aansluiting, de gaten zaten in het dak van golfplaten. Zulke weeshuisjes waren er veel, de één met iets meer luxe, elektriciteit, dan de ander. In totaal waren er zeventig(!) in het dorp dat wij bezochten. Dat is geen wonder want er zijn heel veel aidswezen in Zuid-Afrika. Het is een ander probleem dat door de Zuid-Afrikaanse samenleving aangepakt moet worden. Voor de weeskinderen is een uitkering van de overheid beschikbaar die voorziet in schoolgeld, kleding en eten, maar voor huisvesting en opvang moet de gemeenschap zorgen. Dat is moeilijk in een samenleving die op familieverbanden is gebaseerd. De weeskinderen missen niet alleen hun ouders maar ook een groot deel van de verdere familie. Een vreemde familie zal hen op moeten vangen en daar is de samenleving nog niet aan toe.

 

In dat schitterende Zuid-Afrikaanse land had ons reisgezelschap meer met elkaar gemeen dan vooraf in Nederland leek. Met elkaar zochten we naar een christelijke benadering van de immense problemen die Aids met zich mee brengt. We ontmoetten bevlogen christenen die niet aan symptoombestrijding willen doen maar zich inzetten om de voedingsbodem van de ziekte aan te pakken. We vonden elkaar in ons ontzag voor God, die grote dingen kan doen in Zuid-Afrika en in Nederland. Laat ieder vogeltje dan maar zingen zoals hij gebekt is, Datheen of opwekking. Hoewel ik wel blij was dat we bij de avondsluiting ‘ritmisch’ zongen en niet op hele noten. Dat had ook nog gekund, ontdekte ik tot mijn schrik op de eerste avond. Daar had ik wel bezwaar tegen gemaakt. Vogeltjes fluiten ook niet op hele noten.