Mag ik om te beginnen u allen een gezegend 2012 toewensen.

Wat gaat het jaar 2012 ons brengen? Wie zal het zeggen? Het jaar begon direct met wat we wassend water noemen. Met name in het Noorden van het land gaf dat de nodige problemen. Politiek gezien verwacht ik voor ons land ook wassend water. Het zou wel eens tot de politieke lippen kunnen stijgen. Niet uitgesloten kan worden dat we zelfs dit kalenderjaar verkiezingen zullen krijgen. Duidelijk is in ieder geval dat de gekozen regeringsconstructie (minderheidskabinet VVD/CDA met gedoogsteun van PVV) voor een zware en misschien zelfs wel in deze samenstelling voor een onmogelijke opgave staat. Met name de noodzaak voor aanvullende bezuinigingen vanwege het oplopende begrotingstekort, zet de samenwerking op scherp. De partijen houden elkaar gevangen in onderlinge blokkades van onderwerpen waar niet naar gekeken mag worden (denk aan hypotheekrenteaftrek) of waar juist naar gekeken moet worden (denk aan ontwikkelingssamenwerking).

Het CDA maakt, dat is geen geheim, zware tijden door. De keuze van een meerderheid van de partij om in deze regeringsconstructie te stappen, heeft hen niet geholpen er bovenop te komen. Sterker nog, de partij zakt in peilingen steeds verder weg. Uit de tijd dat we zelf in de coalitie zaten, toen betrof het een steeds verder wegzakkende PvdA, weet ik dat dit soort situaties kwetsbaar kunnen zijn voor een coalitie.

Begrijpelijk probeert het CDA de weg om hoog weer terug te vinden. Dat doet men onder meer door opnieuw stevig met de inhoud bezig te zijn. Er zijn zelfs twee commissies bezig (Strategisch Beraad olv Aart-Jan de Geus en een cie over nieuwe woorden en beelden olv IKON-presentator Jacobien van Geel), die morgen en komende zaterdag tijdens een partijbijeenkomst hun bevindingen zullen presenteren. Vanuit het Strategisch Beraad is inmiddels al het één en ander uitgelekt. Hervorming van de huizenmarkt zou geen taboe meer zijn, duurzaamheid moet meer centraal komen te staan, er moet meer ruimte komen voor diversiteit enz. enz. Het waren nog maar concepten. Morgen weten we wat uiteindelijk de eindtekst is geworden.

Het CDA staat op een kruispunt. Welke richting zal men naar de toekomst kiezen? Gaat men verder op de conservatief-liberale weg die men met toetreding tot deze coalitie is ingeslagen of leidt de herbezinning tot een terugkeer naar de christelijk-sociale traditie waar het CDA in het verleden onlosmakelijk mee verbonden is geweest?

Dat laatste zou ik toejuichen. Als ChristenUnie weten we ons –ondanks de verschillen die er zijn – verbonden met een partij als het CDA. De koers die de partij sinds vorig jaar is ingeslagen hebben wij als pijnlijk ervaren, heeft vervreemdend gewerkt. Als ChristenUnie zien we graag een CDA dat pal staat voor een christelijk-sociaal programma. Dat werkt aan een samenleving waar mensen worden aangesproken op hun verantwoordelijkheden, maar waar ook het besef aanwezig is dat de samenleving meer is dan een zandbak; meer is dan een verzameling van individuen die als los zand aan elkaar hangen en toevallig in hetzelfde gebied wonen. Maar dat ze berust op een dieper gevoelde saamhorigheid en behoefte aan gemeenschap bij mensen, om maar eens te citeren uit een oud CDA-rapport “Nieuwe wegen, vaste waarden” uit 1995. Een rapport dat ook uitsprak dat de politiek een taak heeft “als kwetsbare gerechtvaardigde belangen in de knel komen, als kinderen sluitpost dreigen te worden, als voor gebrekkig leven geen plek is”.

Het zou heel mooi zijn als dit soort noties weer meer leidend gaan worden binnen het CDA. Dat maakt het er overigens niet eenvoudiger op. Bij een VVD en PVV met hun neo-liberale agenda vallen dit soort notities niet echt in goede politieke aarde. Het staat ook op gespannen voet met de koers die dit kabinet heeft uitgezet en waar het CDA zich aan heeft verbonden. Het taboe dat bijvoorbeeld berust op hervormingen van de woningmarkt, de harde en ongerichte bezuinigingen op de pgb en passend onderwijs. Het bijzonder ongastvrije vreemdelingen- en integratiebeleid. Het geheel en al aan de kant zetten van milieu- en natuurbeleid en dus het rentmeesterschap. Het afscheid van een integraal jeugd- en gezinsbeleid. Om maar een paar voorbeelden te noemen.

Zou het waar zijn? Komt het er nu echt van? De keuze maken van het hart. Doen wat nodig is?

Ik wens hen daarvoor geloof, de durf en de daadkracht toe. Ook al kan het CDA daardoor in een moeilijke, eenzame positie in de coalitie terechtkomen. Ik bied hen in het parlement de steun van de ChristenUnie aan. We helpen hen graag serieus werk te maken van christelijk-sociale politiek in deze tijd. Juist nu, in een tijd van crisis en een tijd waarin grote bezuinigingen plaats moeten vinden, komt het erop aan de goede keuzen te maken.

Nu komt het erop aan. Ik roep niet alleen het CDA, maar ook de rest van de coalitie op zorgvuldige keuzen te maken in de komende tijd. Een duurzaam economisch beleid voeren met oog voor de noden in de samenleving. Dat betekent niet met de kaasschaaf en de calculator in de hand bezuinigingen doorvoeren om kost wat het kost op een bepaald bezuinigingsbedrag uit te komen, maar vanuit gerichte doelstellingen en visie op de samenleving tot keuzen komen. Er zal ook nadrukkelijk hervormd moeten worden. Er zal ook gewerkt moeten worden aan herstel van de samenleving.

Wat is er dan de komende tijd nodig:

Hoge prioriteit voor behoud en herstel van werkgelegenheid. De werkloosheid stijgt snel. De komende maanden zullen we wsch op de 500.000 werklozen uitkomen. Dat is het niveau van de crisisjaren 1984 en 1995. Werkloosheid is het hoogst in het Noorden van het land (Groningen, Drenthe) maar ook in provincie Zuid-Holland. Het opnieuw invoeren van deeltijd WW maar ook gerichte maatregelen om werkgelegenheid te stimuleren (o.a. in de bouw) zijn nu van groot belang. Speciale aandacht vraag ik ook voor het voorkomen van jeugdwerkloosheid. En niet te vergeten: maak arbeid goedkoper.

Er moet geïnvesteerd worden in een duurzame en innovatieve economie. Ondernemerschap moet bevorderd worden. Zoals we dat ook bij eerdere crisissen hebben gedaan, waar nodig en mogelijk investeren in publieke voorzieningen, versneld werken aan onderhoud grote infrastructuur, het stimuleren van duurzaamheid en energiebesparing, en veel aandacht besteden aan kennis en innovatie.

Als het daar om gaat is het een veeg teken dat uit onderzoek blijkt dat juist in Nederland de investeringen in research en development hard achteruit loopt.

Zet daarnaast ook in op het werken aan herstel van begrotingsevenwicht. Dat zijn we aan onze kinderen en kleinkinderen verplicht. Geen onbetaalde rekeningen doorschuiven naar volgende generaties. Een stringent begrotingsbeleid hoort daarbij. Koppel dit echter aan structurele hervormingen. Hervormen, hervormen, hervormen. Er moet echt naar de lange termijn gekeken worden. Op het terrein van de woningmarkt (zowel koop als huur), de arbeidsmarkt (die flexibeler gemaakt moet worden), maar ook het ouderenbeleid. Tegen de huidige coalitie zeg ik dan: haal de hekken die daar nu omheen staan weg en toon leiderschap.

We hebben ook behoefte aan een morele agenda. Een crisis gaat over meer dan alleen geld. Stevige antwoorden op de opgaven die de recessie stelt, moeten ook perspectief bieden op versterking van de waarden en normen in de samenleving. De oorzaken van de recessie aanpakken betekent immers ook de samenleving moreel versterken. Het gaat om het herstellen van doorgeschoten onevenwichtigheden die met name in de financiële sector zijn ontstaan. De morele agenda gaat ook over de balans in onze economie. Die balans kunnen we niet alleen herstellen met beter toezicht op de banken en aanjagen van de werkgelegenheid. Onze samenleving moet op cruciale punten – zoals onderwijs, duurzame energie, mobiliteit en onze binnensteden - structureel versterkt worden. Zo kan Nederland beter voorbereid op de toekomst uit deze crisis komen. Alleen dan zorgen we ervoor dat we naast deze kredietcrisis, ook de dreigende klimaat- en energiecrisis afwenden.

We gaan spannende tijden tegemoet. Ook voor ons als ChristenUnie wordt/is dit een belangrijk jaar. We kiezen niet voor platte, populistische oppositie tegen dit kabinet, maar zullen waar mogelijk en nodig onze verantwoordelijkheid nemen. Dat is onze stijl, maar dat is ook wat de burgers van ons land van ons mogen verwachten. Al die mensen die bang zijn om hun baan te verliezen of die hun baan reeds verloren hebben. Al die mensen die zich zorgen maken over hun pensioen, het onderwijs voor hun kinderen, de betaling van hun zorg en noem maar op.

Dit is geen tijd voor goedkope politieke spelletjes of oeverloze discussie over onderwerpen die in een tijd van economische recessie nauwelijks ter zake doen. Als ChristenUnie horen we er in deze tijd te staan. Niet alleen in den Haag, maar op alle politieke niveau’s waar we vertegenwoordigd zijn. Ons inzettend voor een duurzame economie, zorg voor elkaar, jeugd/gezin/onderwijs en vrijheid van godsdienst en geweten. We doen dat in vertrouwen op onze God. We zijn niet alleen dit jaar ingegaan. Ook het jaar 2012 is weer een jaar des Heren. Hij gaat met ons mee. Dat geloof geeft ons durf, zet ons in beweging. Aan de slag dus. Geloven, durven, doen.

Ik wens u allen Gods onmisbare zegen toe voor dit nieuwe jaar.

Arie Slob