De heer Cramer (CristenUnie): Voorzitter. Ook de ChristenUnie is buitengewoon positief over het plan van het kabinet. Wij hebben er lang over gesproken, maar nu zit er forse "schwung" in. In het kabinetsvoorstel wordt gesproken over de ambitie van Nederland als gidsland, de positie als internationale proeftuin en het "launching customership". Dat kan op bijval van mijn fractie rekenen, die zich al eerder sterk heeft gemaakt voor het stimuleren van elektrische auto's, zoals zoveel fracties in deze Kamer. Ik kijk dan ook met enig genoegen terug op de behandeling van het laatste Belastingplan, waarbij wij het fiscale bijtellingstarief voor leaseauto's nog weer eens hebben verlengd, zodat het op nul blijft staan, want wij denken dat het elektrisch rijden in de desbetreffende periode een grote vlucht zal kunnen gaan nemen, mede daardoor. Wij zijn dus blij met de aandacht die er nu voor is. Samen met collega Samsom deel ik dus niet het gevoel dat je misschien langzame haast moet maken.

Ik denk dat elektrisch rijden een geweldige "schwung" kan krijgen door het "launching customership". Als de overheid echt haar doelstellingen wil waarmaken, kan ik mij voorstellen dat juist het aanschaffingsbeleid van de overheid een belangrijk onderdeel is. Ik kijk echter ook naar wat de minister van Verkeer en Waterstaat heeft aangegeven als het gaat om de kilometerbeprijzing: een deal maken met leasemaatschappijen en een deal maken met grote verhuurbedrijven, om te bezien of zij mee willen. Daar ligt een grote kans. Fiscaal wordt het gestimuleerd en als wij met hen afspraken kunnen maken, denk ik dat je, eerder dan mijn collega Samsom zegt, grote aantallen auto's kunt hebben. Want wat is nu het wonderlijke als het gaat om deze wereld? Er werd lacherig gedaan toen wij het hadden over auto's met een CO₂-uitstoot onder de 100 gram per kilometer en hoe snel dat kon. Toen de staatssecretaris dat in de Kamer sprak, deden sommige partijen daar honend over. Er waren drie modellen. Dat waren inderdaad niet de grootste modellen. Wat was de grap? Binnen een half jaar waren er bijna tien modellen, ook van een middenklasser die ook gewoon zakelijk gereden kan worden. Ik denk dat, als de overheid dit positief stimuleert, er grote kansen zijn en dat de omkering veel sneller gaat. Ik heb vrij recentelijk nog gesproken met Toyota, dat aangeeft dat er echt een doorbraak staat te wachten op het gebied van de accutechnologie. Dan zou het weleens helemaal snel kunnen gaan.

Dan kom ik nu op de infrastructuur van de oplaadpunten. Het is goed dat de aanpassing van de elektriciteitsnetten zal worden uitgevoerd. De oplaadpunten in de buurt van publieke voorzieningen zijn belangrijk, maar ik vraag ook aandacht voor aansluitingen in de woningen. Auto's staan immers thuis ook redelijk lang geparkeerd. Ik denk dat wij ervoor moeten zorgen dat men daar kan opladen. Ik sluit aan bij de discussie over de techniek: het moet inderdaad een uniforme aansluiting zijn. Daarover mag er geen ruzie zijn. Wat de uniformiteit betreft kan ik mij ook voorstellen dat wij vanuit de gidsrol die wij willen vervullen, de discussie aangaan over de accu's. Dat zou volgens mij ook een oplossing kunnen zijn: snel laden bij een benzinestation -- in dit geval een prikstation: je wisselt gewoon de accu uit. Robert Das had indertijd al dat visionaire beeld.

Technische ontwikkelingen kunnen snel gaan. Het is zonde om de slag te verliezen doordat de ambities op dit gebied laag zijn. Een nieuwe ontwikkeling is bijvoorbeeld die van de inductiepunten op wegen, die het mogelijk maken om accu's te laden tijdens het rijden. Dat zou een grote stap voorwaarts betekenen in de inzetbaarheid van de elektrische auto. Wordt deze techniek meegenomen in het nieuw te vormen Formule E-team? De overheid heeft dit Formule E-team opgericht en heeft daarbij de regie, ook voor de afstemming met de taskforce Smart Grid. De kans bestaat dat het project stugger verloopt dan gehoopt. Ook collega Samsom sprak daar al over. Ik zou de ministers willen vragen: zijn er voldoende mogelijkheden om binnen het Formule E-team en binnen de taskforce de regierol daadwerkelijk op te pakken en ervoor te zorgen dat het snel gaat? Met name wat betreft het grid denk ik dat wij er veel sneller mee bezig moeten zijn dan wij nu doen. Als die aantallen auto's er gaan komen, zal het netwerk ervoor geschikt moeten zijn. Dan zal er gepraat moeten kunnen worden, op het moment dat ik mijn auto aan een laadpunt hang, over de vraag wie daar dan aan het net staat te lurken. Dat zal snel beschikbaar moeten zijn. Je kunt het niet hebben dat wij een instortend net hebben, omdat er ineens allemaal auto's worden geparkeerd. Is er binnen het programma binnen het vastgestelde budget van het Rijk ruimte voor het realiseren van de oplaadpunten en het smart grid, ook thuis?

Het is ook van belang dat er gekeken wordt naar de accu's en naar de restwaardegarantie daarvan. Het vullen van de accu's is ook een heel punt. Ik praat maar even over de groene stroom, want volgens mij vergat collega Samsom dat zojuist in reactie op de heer Vendrik. die groene stroom is belangrijk. Groene stroom, zoals windenergie, wordt vaak 's nachts opgewekt. Het zou prachtig zijn als die buffer op dat moment kon worden gebruikt, maar ook dan is er een smart grid nodig om dit op een goede manier te regelen. Het is dus cruciaal om het smart grid te hebben, maar het is ook cruciaal om te bezien of wij groene energie bijvoorbeeld als nachtstroom extra aantrekkelijk kunnen maken om de auto's te laden.