De heer Anker (ChristenUnie): Voorzitter. Het kabinet heeft ons drie onderzoeksrapporten doen toekomen over de zo vrolijk begonnen Koninginnedag in Apeldoorn die zo dramatisch eindigde. Dit was een drama voor het Koninklijk Huis, een drama voor de Nederlandse bevolking, maar natuurlijk in het bijzonder voor de slachtoffers en de nabestaanden van de overledenen. Uit de rapporten komt bij mij het beeld naar boven dat ondanks een uitstekende voorbereiding en een goede uitvoering van de organisatie en de beveiliging --dat wil ik benadrukken en ik wil alle betrokkenen daarvoor complimenteren -- toch één enkeling met een zo eenvoudig middel als een personenauto en zonder grondige voorbereiding een bijna succesvolle poging tot een aanslag op de koninklijke familie kon doen. Goed beschouwd is dit een schokkende constatering. Wij zouden er met zijn allen graag onderuit komen, maar wij kunnen er niet onderuit. 100% veiligheid kunnen wij elkaar en onze publieke figuren in de publieke ruimte niet garanderen. Ons veiligheidsbeeld hebben wij moeten bijstellen. Wij willen graag de traditie van een ongedwongen, feestelijke Koninginnedag voortzetten, maar dat vergt in het vervolg, ook als er geen concrete dreigingsinformatie is, nog meer voorzorgsmaatregelen, zoals wellicht een extra veiligheidsring. Dat alles moeten wij doen om bedacht te zijn op het onbedachte.

Het Koninklijk Huis is na deze aanslag niet in zijn schulp gekropen maar heeft de moed en wil getoond om publiek te blijven optreden. Daarvoor past respect. Ik hoop dat ook de bevolking veerkracht zal tonen en op de komende Koninginnedag ondanks de gruwelijke herinnering zal samenkomen om elkaar en de koninklijke familie te ontmoeten op een gezellige en feestelijke manier, niet uit naïviteit, maar in het vertrouwen op een goede afloop en in vertrouwen op de best mogelijke voorbereiding door alle betrokkenen, waarbij de gelukkig slechts weinige lessen die uit deze rapporten te leren zijn, in acht zijn genomen. Daarmee is de goede afloop niet gegarandeerd maar menselijkerwijs wel al het mogelijke gedaan om deze feestelijke traditie in leven te houden.

Zulk vertrouwen dient ook gevestigd te kunnen worden op de hulpmiddelen die bij de beveiliging van zo'n groot evenement worden gebruikt. Ik doel met name op het communicatiesysteem C2000. Hierover voeren wij al debatten in de Kamer en er is een hoorzitting over geweest. Over een aantal aspecten komt later nog een apart debat. Het was heel vervelend om te horen dat een van de dingen waarmee het net niet goed ging of waarmee het echt niet goed ging in de hele plannenmakerij het systeem C2000 was. Wij moeten deze debatten de komende tijd echt serieus voeren. Ik vraag de inzet van de bewindspersonen om ervoor te zorgen dat dit een echt goed systeem wordt waarmee de politie en hulpverleners goed uit de voeten kunnen.

Veiligheid heeft een prijs en verscherpte veiligheid heeft een hogere prijs. Voor de vorige Koninginnedag zou het budget voor logistiek en beveiliging zo'n €650.000 hebben bedragen. Mijn vraag aan de regering is hoe wij kunnen voorkomen dat vanwege deze noodzakelijke kosten de koningin alleen nog de rijkere gemeentes zal kunnen bezoeken. Die vraag is nu echt relevant geworden, want de kosten zullen alleen weer hoger worden. Voorheen was het nog wel aardig, en als gemeente moest je er maar wat voor over hebben om de koningin over de vloer te krijgen, maar daar zijn grenzen aan. Hoe staat de minister daartegenover?

Ten slotte zeg ik iets over de veiligheid van de plek waar onze vorstin haar meeste uren doorbrengt, haar werkpaleis op het Noordeinde. We weten allemaal dat veiligheid niet 100% te garanderen is. Als een actualiteitenrubriek de grens opzoekt, geeft ons dat uiteindelijk helemaal geen veiliger gevoel. Desalniettemin is het zorgwekkend dat systemen niet werken zoals het zou moeten. Uiteraard is de beveiliging na 15 november onmiddellijk verscherpt. Dat is niet meer dan logisch. Bij dergelijke vormen van permanente beveiliging, dient zich wel de vraag aan hoe wij die scherp houden en hoe wij kunnen voorkomen dat scherpe regels door de sleur van de routine slijten. Zijn er nog technische hulpmiddelen te bedenken die deze menselijke zwakheid te hulp zouden kunnen komen? Mijn fractie ziet de aanbevelingen die voortkomen uit het lopende onderzoek dan ook met belangstelling tegemoet.

De heer Heerts (PvdA): In een bijzin liet u doorschemeren dat de beveiliging bij het huis Noordeinde heeft gefaald. Ik neem aan dat u dan het systeem bedoelt. Daarnaast zijn nog allerlei andere vragen te stellen. Was de koningin daar die dag überhaupt aan het werk of was een kale gebouwbeveiliging aan de orde? Dat kan immers nogal wisselen. Gaat het om het systeem? U zei dat procedures niet zijn gevolgd, maar misschien heeft het onderdeel dat wij in beeld hebben gezien, wel heel goed de procedures gevolgd. Of wilde u niet zo ver gaan en wilt u het veralgemenen?

De heer Anker (ChristenUnie): Ik wil het in zekere zin veralgemenen. Maar zoals u net ook hebt aangegeven, kan er routine in sluipen als je dagelijks bepaalde mensen langs ziet komen. Dan is de vraag hoe je omgaat met enerzijds de vertrouwelijkheid en de toegankelijkheid en anderzijds de veiligheid die moet worden bewaakt. Dat is een lastig evenwicht om te bereiken. Routine kan echter een gevaar zijn. Daarom heb ik gevraagd: hoe houden wij die systemen scherp? Ik heb deze kwestie wel een beetje willen nuanceren. Er is heel bewust gezocht naar een gaatje of een falen in de beveiliging. Dat wordt dan ook gevonden. Daar voelen wij ons allemaal niet veiliger door. Het is ook maar de vraag hoe je dit precies verder kunt voorkomen. Maar het is in ieder geval zaak om het scherp te houden.