Mevrouw Huizinga-Heringa (ChristenUnie): Voorzitter. Wij voeren opnieuw een debat over Irak. Het lijkt erop dat de stormen die vorige week opstaken rond de EU en de NAVO weer zijn gaan liggen. Europa is er afgelopen maandag in geslaagd met een gezamenlijke verklaring te komen en dat is grote winst. Hoewel de minister dit zelfs een krachtige gezamenlijke positie noemt, zeggen wij hem dat niet direct na. De verklaring draagt naar onze mening duidelijk de sporen van een compromis en het blijft de vraag of deze eenheid onder de druk van de komende ontwikkeling in stand zal blijven. De stand van zaken van dit moment, afgezet tegen de verdeeldheid van vorige week, stemt echter tot tevredenheid. Wij hebben waardering voor de inzet en de constructieve houding van de minister-president en de minister van Buitenlandse Zaken. Ook de brief van de minister-president aan het Griekse voorzitterschap getuigt hiervan.

Zondagavond sprak de NAVO-chef uit dat de eenheid binnen de NAVO was hersteld. Door de steun aan Turkije te benoemen als een puur militaire kwestie kon overeenstemming worden bereikt. Wij maken ons echter zorgen over de schade die aan de NAVO is toegebracht en wij hopen dat de heer Robertson in de laatste maanden van zijn termijn als secretaris-generaal van de NAVO de scheuren die binnen het bondgenootschap zijn ontstaan, kan herstellen. Na afloop van de Europese top zijn de toetredende landen bijgepraat over de uitkomsten van de bijeenkomst van de regeringsleiders. Ik verneem graag van de minister een reactie op de opmerkingen van de Franse president Chirac over Oost-Europese landen en over diens oordeel dat deze ondoordacht en lichtzinnig de kant van Amerika hebben gekozen. Ook verneem ik graag een oordeel over de visie van president Chirac op de houding die kandidaat-lidstaten zouden moeten aannemen.

In de resolutie van de EU staat terecht dat de inspecties niet onbegrensd kunnen plaatsvinden. Er wordt echter geen einddatum vermeld. In de brief die de minister gisteren aan de Kamer heeft gestuurd, staat dat een tijdsbepaling een zaak is van de VN-Veiligheidsraad. Voor de fractie van de ChristenUnie wordt het steeds duidelijker dat op termijn een tweede resolutie van de VN-Veiligheidsraad nodig is om verder te kunnen komen. Hierin moet niet alleen worden gesproken over ’’serious consequences’’, maar ook een duidelijke tijdslimiet worden aangegeven. Op die manier kunnen uitgebreide inspecties voor een langere termijn plaatsvinden, terwijl tegelijkertijd de druk op Saddam Hoessein optimaal gewaarborgd blijft. Kan de minister aangegeven wat de inzet van Nederland was bij het noemen van een ultimatum in de conclusies van de top? Wat bedoelde minister De Hoop Scheffer precies met de woorden die hij na afloop van de vergadering sprak, namelijk dat er een duidelijke scheiding van verantwoordelijkheden is aangebracht? Wat betekent die opmerking voor de Europese lidstaten die in de NAVO zijn vertegenwoordigd?

Eén zin in de conclusie van de Europese top intrigeert mijn fractie, te weten: ’’This is what the people of Europe want’’. Daarbij gaat het om de zinsnede ’’achieve this peacefully’’ Ook andere sprekers hebben hierop gewezen. Kan de minister aangeven hoe deze zin in het document is terechtgekomen? Hoe weet de Europese Unie wat de Europese bevolking wil?

In de resolutie wordt ook het Midden-Oosten genoemd. De minister-president had hiervoor in zijn brief aandacht gevraagd. Mijn fractie vindt dat belangrijk. Wij hebben ook waardering voor de aandacht die er is voor de rol die de Arabische staten kunnen spelen.

Voor ons is het duidelijk dat de Nederlandse regering geen toestemming van het parlement nodig heeft om zich te houden aan de verdragsbepalingen die het verplaatsen van materieel mogelijk maken. Daarnaast heeft mijn fractie er begrip voor dat er geen mededelingen worden gedaan over het tijdstip waarop en de route waarlangs Amerikaans materieel en personeel over Nederlands grondgebied worden vervoerd. Wel vraag ik mij af waarom de regering de Kamer niet eerder heeft geïnformeerd over de uiteindelijke toestemming. Van medewerkers in de Rotterdamse haven heb ik begrepen dat er vorig weekend al voorbereidingen werden getroffen, door een deel van de haven vrij te maken. De Kamer moet niet worden geïnformeerd door middel van een bijzin in de beantwoording van vragen.

In de brief van 6 december 2002 heeft minister De Hoop Scheffer aangegeven dat een besluit tot feitelijke terbeschikkingstelling aan het parlement zou worden voorgelegd. De afgelopen tijd hebben wij verscheidene debatten over Irak gevoerd, waarin het onder meer ging over het plaatsen van Patriots en het doorvoeren van materieel. Deze zaken vloeien voort uit verdragen, maar wanneer breekt volgens de minister het moment aan dat het oordeel van de Kamer moet worden gevraagd?

De heer Van Bommel (SP): Mevrouw Huizinga weet ongetwijfeld dat gewetensvrijheid een erkend grondrecht is, dat is vastgelegd in internationale verdragen die ook zijn medeondertekend door ons koninkrijk. Is de fractie van de ChristenUnie met de fractie van de SP van mening, dat gewetensbezwaren van mensen in overheidsdienst erkend moeten worden voor medewerking aan het transport van materieel of troepen van Amerikanen door Nederland en dat aan hen, wanneer zij gewetensbezwaren aantekenen, vervangende arbeid geboden moet worden, zoals bij het particuliere bedrijf Railion gebeurt?

Mevrouw Huizinga-Heringa (ChristenUnie): Het is geen verrassing dat u deze vraag stelt. Toen u haar zojuist aan de heer Van der Vlies stelde, vermoedde ik al dat ik erop kon rekenen dat mij die vraag ook zou worden gesteld. Ik heb ook nagedacht wat mijn antwoord zou zijn. Ik vind het inderdaad een punt om over na te denken. Ik zeg u heel eerlijk dat ik u op dit moment geen antwoord kan geven. Het is niet direct ’’ja’’ en niet direct ’’nee’’. Ik wil erover nadenken en mij erover beraden.