André Rouvoet: Mijnheer de voorzitter. Ik leer in ieder debat nog wat. Ik heb nu geleerd dat wanneer je een politieke medespeler uit balans wil brengen, je moet knipogen. Ik zal nagaan of het niet alleen tussen coalitiegenoten maar misschien ook tussen oppositie en coalitie gaat werken. Dus die heb ik  voor mij zelf genoteerd. Overigens ben ik niet van plan om in de richting van vak K te gaan knipogen. 

Voorzitter. De afschaffing van de SPAK kon van meet af aan op weinig sympathie van de kant van de ChristenUnie-fractie rekenen. Wij vonden en vinden het namelijk belangrijk om stimulerende maatregelen te treffen aan de onderkant van de arbeidsmarkt om redenen van werkgelegenheidsbevordering en inkomensbeleid. In de huidige arbeidsmarktsituatie en eco-nomische situatie zijn financiële prikkels richting werkgevers wat ons betreft buitengewoon nuttig. Tegelijkertijd willen wij ons niet op voorhand afsluiten voor alternatieve instrumenten als die aantoonbaar beter zouden werken. Onlangs stuurde het kabinet zijn visie op het arbeidsmarktbeleid naar de Kamer. De vraag is of de alternatieve arbeidsmarktinstrumenten die het kabinet daarin voorstelt, nog op tijd zijn om soelaas te bieden voor de werknemers van wie de banen op dit moment afhangen van het al of niet overeind blijven van de SPAK. Onder het huidige economisch gesternte is er volgens velen sprake van een risico bij de versnelde afschaffing.

Werkgevers en werknemers over de volle breedte hebben ons verontruste geluiden laten horen. Volgens hen is er het risico dat er tijdelijk extra mensen zullen worden ontslagen. De cijfers die genoemd worden lopen op van 10% van de arbeidsplaatsen in de schoonmaak-branche tot 40% in de uitzendbranche. Ook in de landen tuinbouwbranche verwacht de LTO problemen, terwijl het MKB heel duidelijk hoorbaar de alarmbel heeft geluid. Tegelijkertijd heeft mijn fractie - ook dat is niet nieuw - oog voor de budgettaire problematiek. Keer op keer heb ik in de debatten met de minister van Financiën en de minister-president aangegeven dat ook mijn fractie zich gehouden acht aan de Europese tekortnorm van maximaal 3% die bijna overschreden zou worden op het moment dat het kabinet deze maatregel niet treft.

Want voor 2004 wordt gerekend met een tekort van 2,9%. Dat betekent ook dat er op de een of andere manier naar een alternatieve dekking gezocht zou moeten worden. Wat mijn fractie betreft zal die niet uitgerekend aan de onderkant van het loongebouw moeten worden gezocht. Ik voeg er nog aan toe dat de extra ontslagen die zullen vallen als gevolg van dit wetsvoorstel, de budgettaire winst voor een deel teniet zullen doen vanwege de oplopende kosten in de sfeer van de WW-uitkeringen. U zal dus wel erg zeker van uw zaak moeten zijn, zo zeg ik tegen het kabinet.

Volgens het IBO-rapport ''Aan de slag'' is de SPAK een matig effectieve maatregel. Slechts 8% van de mensen op het loonniveau dat in aanmerking komt voor de SPAK zou zonder de SPAK niet aan het werk zijn geweest; het hoge deadweight loss. Met anderen zeg ik er wel bij dat in een guur economisch klimaat zoals dat van vandaag, dit cijfer weleens heel anders zou kunnen liggen. Dan is het de vraag of het rapport waarnaar vaak verwezen wordt, nog wel echt relevant genoemd kan worden, in ieder geval de daarin vermelde cijfers. Ik denk dat de SPAK voor met name kleine bedrijven die het hoofd momenteel met moeite boven water kunnen houden, toch net dat kleine beetje extra lucht betekent dat ze nodig hebben. De afdrachtvermindering op de loonkosten betekent voor hen het verschil tussen het ontslaan van een werknemer of het hem tot in betere tijden toch in dienst kunnen houden.

Zie ook de brieven van bijvoorbeeld Horeca Nederland: 87.000 werknemers in de functiegroepen 1 en 2 waarop de SPAK betrekking heeft. Per 1 juli aanstaande betekent dit voor die 87.000 werknemers simpelweg 10% meer loonkosten. Dat komt er voor een heleboel werkgevers in het gehele MKB nogal op aan. De regering brengt hier tegenin dat de bijdrage van de SPAK in de totale loonsom op brancheniveau erg meevalt - ik verwijs hiervoor naar de tabel in de nota naar aanleiding van het verslag - maar dat lijkt mij een vertekend beeld te ge-ven. Het gaat niet aan om alle bedrijven in de sector op één hoop te vegen. De beslissingen over ontslag vallen immers niet op brancheniveau, maar op individueel bedrijfsniveau. Onze vrees voor extra verlies van banen op de korte termijn, juist in een tijd van stijgende werk-loosheid, is dus nog bepaald niet weggenomen. Ik wacht op dat punt uiteraard de beantwoor-ding van het kabinet met spanning af. 

De vrees voor verlies van banen blijft ook overeind waar het kabinet wijst op zijn alternatieven, zoals het vrij besteedbare reïntegratiebudget behorend bij de Wet werk en bijstand. Daarbij gaat het immers niet om het aan het werk houden van werknemers, maar om het aan het werk helpen van werklozen, naast alles wat er nog meer over te zeggen valt, waar ook mevrouw Bussemaker en de heer Vendrik over gesproken hebben. Hoe belangrijk dat ook in structurele zin is, voor dit moment helpt het reïntegratiebudget niet om mensen aan het werk te houden. Het gaat mij erom dat nu geen maatregelen worden genomen die mensen hun baan kunnen kosten.

Mijn fractie waardeert het overigens dat de gemeenten met 12 mln in 2004 en 24 mln in 2005 worden gecompenseerd voor het verlies van de SPAK, waarop zij hadden gerekend bij de regulier gemaakte I/D-banen in de WSW-bedrijven. Daar was overigens wel de nodige druk vanuit de Kamer voor nodig, zeg ik erbij. 

De diepere laag onder dit wetsvoorstel betreft de verschuiving in het arbeidsmarkt-beleid van vraagsturing naar aanbodsturing. Bij diverse gelegenheden heeft onder andere mijn fractie vraagtekens geplaatst bij de wijze waarop het kabinet daaraan invulling geeft. De vraag is of het effectief is. Mensen die al een baan hebben, profiteren mee van de verhoging van de arbeidskorting. Het is maar de vraag of werkgevers plotseling een baan hebben voor mensen die willen gaan werken als gevolg van die prikkel. De verhoging van de arbeidskorting als al-ternatief voor de SPAK is een richting waarvoor mijn fractie bovendien alleen dan sympathie kan opbrengen wanneer dezelfde groep laagbetaalden ermee bereikt zou worden. Maar bij de recente behandeling van het Belastingplan bleek dat niet het geval te zijn. De armoedeval blijft immers ook met de huidige maatregelen onverkort in stand. Bij de behandeling van het Belastingplan 2004 bleek een gezin met één kostwinner op het minimuminkomen er nog altijd € 461 in besteedbaar inkomen op achteruit te gaan bij het overgaan van een uitkering naar werk. Ik heb bij de behandeling van het Belastingplan niet voor niets onder andere op dit punt eigen amendementen ingediend, die helaas niet zijn aangenomen door de Kamer. Het beeld van een alleenstaande ouder met kinderen is helemaal dramatisch, want dan is sprake van een achteruitgang van € 941. Werken loont dus nog steeds niet voor verdieners rondom het minimuminkomen.

Wij hebben toen met anderen gepleit voor een meer inkomensafhankelijke vormgeving van de arbeidskorting en voor het meer het accent leggen op de weinigverdieners. Het kabinet kiest er daarentegen voor om de arbeidsparticipatie te stimuleren van mensen die het toch al relatief goed hebben, namelijk door de verhoging van de combinatiekorting en de in-troductie van de aanvullende combinatiekorting. Daarmee legt het kabinet naar onze mening de verkeerde accenten. Veel geld wordt uitgegeven aan een maatregel die het voor de tweede verdiener in het huishouden aantrekkelijker maakt om te gaan werken, maar de maatregelen laten de 900.000 huishoudens in dit land die in het geheel geen inkomen uit werk verwerven nog steeds in de armoedeval trappen. De afschaffing van de SPAK zal deze groep helaas al-leen maar groter maken, zo is onze vrees. Graag op dit punt ook een reactie van het kabinet. Mede hierop gelet, zijn wij er niet van overtuigd dat nu de juiste prioriteiten worden gesteld met betrekking tot het werkgelegenheidsen het inkomensbeleid. Wij komen daar ongetwijfeld in het debat over het werkgelegenheidsbeleid, dat over twee weken gevoerd zal worden, op te-rug, maar het lijkt mij ook in dit debat relevant om die notie nog maar eens naar voren te brengen.

Zeker een versnelde afschaffing van de SPAK is in de ogen van mijn fractie in ieder geval een symptoom van het leggen van verkeerde accenten. Daarom hebben wij weinig warme gevoelens bij dit wetsvoorstel. Wij zullen daar zeer kritisch over zijn. Uiteraard wachten wij de beantwoording van het kabinet af, maar ik kan weinig hoop geven dat zij leidt tot een positieve beslissing van mijn fractie over dit wetsvoorstel. Ik schat in dat men dit ook wel enigszins had vermoed. 

Er moet wel gekeken worden naar alternatieven. Inmiddels zijn er een aantal zaken naar voren gekomen die daartoe kunnen dienen, onder andere de voorstellen van het MKB, dat pleit voor een opschorting van de verhoging van de arbeidskorting. Dat voorstel kan best op enige sympathie rekenen. Het is een optie die wij in overweging zullen nemen bij de uiteindelijke stemming. Maar liever willen wij, in lijn met onze voorstellen bij het Belastingplan, dat de verhoging van de combinatiekorting wordt opgeschort. Wij vernemen graag een reactie van het kabinet op de aangedragen alternatieven. Het weet alvast waar het wat mijn fractie betreft, op kan rekenen.