Inleiding
De heer Van Dijke (ChristenUnie): Voorzitter, laat ik maar met de deur in huis vallen: ik vind het, terugdenkend aan paarse tijden, een verademing om déze begroting met déze minister te doen. Zag de vorige minister kans om in no time met zowat iedereen uit de sector ruzie te maken; deze minister geniet aanmerkelijk meer vertrouwen. En dat is - zeker in deze sector - zeer nodig.

MKZ. Financiële afhandeling en psychische schade.
Voorzitter, ik wil beginnen met de mkz-crisis. De gemiddelde Nederlander is die al lang vergeten. Maar zij die door deze ramp werden getroffen dragen nog steeds de gevolgen daarvan. Het Alterra-onderzoek naar de psychosociale gevolgen van de crisis schetst een droef beeld: slaapproblemen, minder plezier in het leven; men gelooft niet meer in rechtvaardigheid, men geeft de overheid de schuld van de crisis. Kortom: een getraumatiseerde situatie.

Het rapport doet verschillende aanbevelingen om de nood te lenigen. Wil de minister spoedig actie ondernemen en het beleidsdraaiboek verbeteren als het gaat om de sociaal-psychologische invalshoek?

Dan de financiële afhandeling van de mkz-crisis. Het MKZ-noodfonds is vrijwel volledig aan zijn doel voorbij geschoten. De ChristenUnie-fractie vroeg telkens aandacht voor de enorme finanicële problemen van de betrokken ondernemers. Tegen beter weten in werd telkens verwezen naar het Besluit Bijstandverlening Zelfstandigen (Bbz). Net als ik weet de regering drommelsgoed dat gedupeerden daar hebben helemaal NIETS aan hebben: ze hebben eigen vermogen en komen dus niet in aanmerking voor bijstandverlening.

Ik meen deze minister - in tegenstelling tot zijn voorganger - te kunnen aanspreken op zijn affiniteit met de sector. Ik doe daarom een dringend beroep op hem serieus mee te denken over oplossingen. Wil hij reageren op mijn suggestie het Bbz zodanig aan te passen, dat de vermogenstoets niet van toepassing is indien sprake is van een ramp als dierziekte-uitbraak? Ik vraag dit tegen de achtergrond van de verwachting dat we niet snel nog een keer met zulke omvangrijke financiele consequenties te maken krijgen, omdat ik hoop en verwacht dat bij een uitbraak van mkz in de toekomst gevacineerd mag worden en minder dieren hoeven te worden geruimd.

Als het over de financiele problemen van boeren gaat nog het volgende. Recent stelde ik Kamervragen over dreigende faillissementen van varkensboeren als gevolg van de naweëen van de MKZ-crisis. De minister antwoordde dat continuïteitsproblemen vooral een gevolg zijn van de slechte prijzen in de sector. Informatie van de banken in de toezichtsgebieden maakt echter duidelijk dat de betreffende varkensboeren over 2001 30% slechtere resultaten hebben geboekt dan de rest van Nederland. Dat feit toont het ongelijk van de minister.

De minister vindt dat de provincies de gelden uit het noodfonds niet hoeven aan te spreken voor hulp aan gedupeerde agrarische ondernemers. Ik heb echter van GLTO begrepen dat Gelderland eventueel 8 ton wil reserveren voor dat doel. Dat gaat de minister toch niet verbieden? Is hij bereid de provincies met het oog op dat doel de diensten van LASER aan te bieden?

Dierenwelzijn/castratie van biggen
Voorzitter, kort geleden begonnen de varkenshouders een publiciteitscampagne om hun imago te verbeteren. Heel goed! Zou het, voorzitter, in het kader van de beoogde imagoverbetering niet een fantastische zet zijn om het uiterst pijnlijke en overbodige gebruik van het (onverdoofd) castreren van biggen, te stoppen? Onderzoek toont aan dat onverdoofd castreren veel pijn en stress veroorzaakt en het immuunsysteem van de varkens blijvend aantast. Ik heb zelfs begrepen dat de arbeidsinspectie boeren adviseert tijdens het castreren oorbeschermers te dragen vanwege het krijsen van de dieren. Voorzitter, als het niet zo triest was zou je denken dat het een grap is. Ik vraag de minister of hij met de sector in overleg wil treden teneinde de sector in staat te stellen de genoemde praktijk te beëindigen? (evt motie)

Liberalisering/europa
Voorzitter, ik ga het debat over de uitbreiding niet overdoen, maar ik wil er twee opmerkingen over maken. De eerste betreft het streven van het kabinet naar verdergaande liberalisering in Europees verband. Kan deze (CDA) minister de Kamer een nota doen toekomen waarin de gevolgen voor het voortbestaan van het (boeren)gezinsbedrijf in beeld wordt gebracht?

Verder heeft het mij teleurgesteld dat de discussie rondom de uitbreiding te veel werd bepaald door een boekhoudersgeest. Het ging om de kosten en nauwlijks over de baten. En dan nog alleen maar voor de korte termijn. Is de minister dat met me eens?

Productiebeheersing
Voorzitter, als het gaat over de langere termijn is de ingelagen weg van de hervormingen door prijsverlagingen funest voor een sociaal, landschappelijk en ecologisch verantwoorde landbouw in Europa. Het beleid moet zich, wat de ChristenUnie-fractie betreft richten op een fatsoenlijke prijs voor producten. Op die manier kan de tamelijk kleinschalige landbouw, zoals we die in West-Europa kennen, levensvatbaar blijven. Een afnemende noodzaak van prijsbescherming, als gevolg van planmatige productiebeperking! Ik vraag de minister - hoewel ik terdege besef dat dit tegen de heersende opinie ingaat - dit systeem van productiebeheersing eens serieus als alternatief te laten uitwerken. (motie)

Destructietarieven.
Voorzitter, dan de destructietarieven. In juni dit jaar maakte de Kamer duidelijk dat de tarieven in ieder geval bevroren moesten worden tot er meer duidelijkheid zou zijn over de onderbouwing van de tariefstelling. Die duidelijkheid is nog steeds niet: waarom niet? Buiten alle discussie over de wenselijkheid van meerdere aanbieders in de markt (naast Rendac), is helderheid over de tariefstelling toch wel het minste wat we kunnen verlangen.

De minister brengt voor het komend jaar de bijdrage van de rijksoverheid aan de kosten voor destructie terug tot ongeveer 30%. De ChristenUnie-fractie vindt dat bij destructie sprake is van een gedeelde verantwoorlijkheid. Ik heb - met het oog daarop - een amendement ingediend waarmee we de bijdrage optrekken tot 50%. Daarnaast overweeg ik een motie waarin de regering wordt opgeroepen deze bijdrage ook voor de jaren na 2003 te handhaven. Ik neem aan dat de collega's - zeker die van het CDA - deze lijn zullen steunen.

Minas/mest
Voorzitter, dan de Meststoffenwet. We zijn bezorgd over het advies van de Advocaat Generaal aan het Europese Hof. De staatssecretarissen Odink en van Geel hebben aangegeven dat er nog altijd kans bestaat op een akkoord over derogatie en ze zijn gesprekken gestart met milieucommissaris Walström. Ik prijs hen om deze pro-actieve houding. Het is dringend noodzakelijk dat er in Europees verband eens fundamenteel wordt gediscussieerd over doel- en middelvoorschriften. Ik vraag de bewindspersonen daarom de fundamentele discussie over doel en middelvoorschriften op Europees niveau aan te gaan en vervolgens ook om de toezegging daarbij aan Minas vast te houden.

CTB verbeteren. Toelating van middelen verbeteren.
Voorzitter, de Kamer komt binnenkort nog te spreken over een wijziging van de bestrijdingsmiddelenwet. De minister heeft meteen vanaf het begin van zijn aantreden een aantal maatregelen genomen om acute knelpunten op te lossen. Met zijn voorstellen ter wijziging van de bestrijdingsmiddelenwet zoekt hij naar oplossingen voor de langere termijn. Daar is mijn fractie blij mee. De kwestie van de bestrijdingsmiddelen loopt al zo lang en het is warempel tijd dat er structurele oplossingen worden gevonden. De belangrijkste is volgens mij toch wel een snellere toelating van middelen op de markt, door een tijdige beoordeling door het CTB. Daar heeft iedereen baat bij: De boer omdat het middelenpakket aangevuld blijft worden met nieuwe middelen, het milieu omdat er steeds meer milieuvriendelijke alternatieven op de markt komen. Graag een reactie van de minister.