Tineke Huizinga-Heringa: Voorzitter. 2004 zal voor veel Neder-landers in financieel opzicht een moeilijk jaar worden. De regering ontkomt niet aan forse bezuinigingen. In alle toonaarden heeft de ChristenUnie steeds benadrukt dat de positie van de meest kwetsbare groepen in de samenleving extra aandacht verdient. Wij vinden dat de regering daar te weinig werk van maakt. Bij de behandeling van de begroting van VWS, die overigens nog niet is afgerond, en na het algemeen overleg van vanochtend is duidelijk geworden dat vooral chronisch zieken en gehandicapten op en rond het minimum, en dan met name de ouderen onder hen, weinig reden tot vreugde hebben. Voor ons is het maar de vraag wat de toezeggingen van de bewindslieden aan substantiële oplossingen zullen bieden.

Een bezinning op de inrichting van ons sociale stelsel juichen wij toe; wij moeten onszelf voortdurend de vraag stellen of de verantwoordelijkheden goed zijn verdeeld. Dit zeg ik niet vanuit de liberale visie van de heer Weekers maar vanuit een christelijk-sociale visie. Als de discussie daarover tot de conclusie leidt dat de overheid verantwoordelijkheden aan burgers en organisaties moet overdragen, moet dat wel zorgvuldig gebeuren. En juist daar wringt de schoen, zoals al verschillende keren is gebleken. Maatregelen die primair worden ingegeven door budgettaire overwegingen, moeten niet te gemakkelijk worden verdedigd onder het mom van ’’verantwoordelijkheden leggen waar ze horen’’.

Het streven naar een activerend stelsel wordt door beide bewindslieden zeer voortva-rend ter hand genomen. Wij delen de opvatting dat dor hout gekapt moet worden ter bevorde-ring van de werkgelegenheid. Vanzelfsprekend moeten bij de drang tot deregulering, zoals nu weer ten aanzien van de Arbeidstijdenwet en de arbowetgeving, de belangen van werkgevers en werknemers wel in balans blijven. Heeft de minister een overzicht van voorgenomen dereguleringsprojecten op zijn ministerie? De positie van kansarmen op de arbeidsmarkt is ernstig aangetast door het afschaffen van premiekortingsregelingen zoals SPAK en VLW en door de enorme bezuinigingen op de reïntegratiemiddelen. Prikkels voor werkgevers om deze mensen in dienst te nemen, zijn wel heel rigoureus afgebouwd. Ik vraag nu speciaal aandacht voor de voorgestelde versobering in het kader van de Wet REA. Wij hebben grote moeite met stopzetting van subsidies voor herplaatsing bij een andere werkgever en voor scholing.

De versobering van ons sociale stelsel heeft voor velen ingrijpende gevolgen. Bij de behandeling van de Wet werk en bijstand heb ik aandacht gevraagd voor de te verwachten problemen rond de schuldhulpverlening, door de enorme kortingen op het bijzondere bijstandsbudget. Schuldhulpverlening wordt immers vooral uit dat budget betaald. Onze toen uitgesproken zorg wordt nu bevestigd door een groot aantal commentaren op de begroting die ons bereiken en die indringend aandacht vragen voor de schuldhulpverlening. Ook door een aantal andere groepen, zoals de chronisch zieken, zal een groter beroep gedaan worden op de bijzondere bijstand. Het is om die reden dat het amendement van collega Noorman dat de bezuinigingen op de bijzondere bijstand wil beperken, door ons van harte is ondertekend.

In het nieuwe Nationaal actieplan armoede en sociale uitsluiting is de doelstelling het aantal problematische schulden met 10% te reduceren, helaas losgelaten. Sterker nog, de rege-ring heeft geen idee hoe groot de omvang van het probleem nu is. Wil de staatssecretaris dat laten onderzoeken? Ziet de regering meerwaarde in verplichte raadpleging van een centrale schuldenregistratie die meer informatie biedt dan de BKR, zodat een duidelijk schuldenover-zicht ontstaat en overkreditering wordt tegengegaan? Zal de aangekondigde wijziging van de Wet financiële dienstverlening een adequaat middel zijn tegen overkreditering? Het zou niet goed zijn als de wachtlijsten voor schuldhulpverlening de komende jaren niet afnemen of zelfs toenemen. Kan de staatssecretaris ingaan op de te verwachten effecten van de aange-kondigde wijziging van de Wet schuldsanering natuurlijke personen? Hoe staat het met de certificering van schuldhulpverleningsorganisaties, waar wij al sinds 1995 op aandringen?

2004 wordt een belangrijk jaar voor de toekomst van het WAOdossier. Het is jammer dat het WAO-pakket zo verbrokkeld wordt gepresenteerd. Onze fractie heeft grote moeite met de zogenaamde negatieve lijst van ziekten op basis waarvan moet worden beoordeeld of iemand duurzaam arbeidsongeschikt is. Ook bij een individuele toetsing zal de bewijslast bij de werknemer komen te liggen. Zou het niet beter zijn bij moeilijk objectiveerbare ziekten een dubbele keuring te laten plaatsvinden? Een dubbele keuring lijkt ons in die situaties zinvoller dan bij bepaalde doelgroepen. Wat zijn de vooruitzichten voor jonggehandicapten als zij niet volledig arbeidsongeschikt zijn? Tot nu toe krijgen zij op basis van de Wajong een aanvulling op hun loon, omdat hun productie geen uurloon op het niveau van het minimumloon oplevert. Is de sociale werkvoorziening dan nog de enige mogelijkheid voor deze groep om betaald werk te verrichten? Over de sociale werkvoorziening gesproken: wij hebben veel sympathie voor het amendement van collega Bussemaker waarmee zeer terecht compensatie wordt beoogd voor de afschaffing van SPAK en VLW.

Er komt eindelijk nieuwe alimentatiewetgeving. Die is hard nodig, omdat momenteel nog niet eens 30% van de onderhoudsplichtige ex-partners – meestal gaat het om mannen – bijdraagt aan het onderhoud van hun eigen kinderen. De regering wil dat percentage laten stijgen tot 95 door een nieuwe wettelijke regeling, die meer duidelijkheid moet bieden over de

hoogte van de bijdragen van ex-partners. Dit wetsvoorstel ligt nog bij de Raad van State. Met welke besparingen voor 2004 rekent de regering nu? Welke wijzigingen van het alimentatie-stelsel zijn nog meer te verwachten? Wij hebben twee concrete voorstellen.

Ten eerste krijgt wat ons betreft het Landelijk bureau inning onderhoudsbijdragen, dat nu alleen een taak heeft op het terrein van de kinderalimentatie, ook de mogelijkheid om partneralimentatie te innen. De rechter stelt toch niet voor niets bijdragen vast? Zeker nu de verhaalsplicht voor gemeenten in 2004 verdwijnt, is het zaak de inning van alimentatie over de hele linie goed te regelen.

Ten tweede zouden wij preferente vordering van kinderalimentatie mogelijk willen maken. Wij hebben begrepen dat het regelmatig voorkomt dat het LBIO achter het net vist, als de betalingsplichtige schulden heeft, omdat het bureau geen preferente schuldeiser is, zoals de belastingdienst. Graag een reactie op deze suggesties.

Wij ontvangen nog altijd klachten over de slechte uitvoering van de Algemene nabe-staandenwet. Weduwen of weduwnaars worden helaas nog regelmatig geconfronteerd met terugvorderingen van teveel betaalde nabestaandenuitkeringen, omdat de Sociale verzeke-ringsbank foute berekeningen heeft gemaakt. Dat laatste is trouwens geen wonder, gezien het enorm complexe karakter van deze – ik durf wel te zeggen – slechte wet. Het komt zelfs voor dat wanhopige nabestaanden zelf het teveel betaalde bedrag maandelijks terugstorten naar de SVB en daar dan vervolgens weer een chagrijnige reactie op krijgen. Voor 2004 is beterschap beloofd. Wij stellen voor dat slechts de helft van onverschuldigd betaalde rekeningen hoeft te worden terugbetaald, als de terugvordering niet het gevolg is van verwijtbaar gedrag van de nabestaande. Zou dit niet een goede prikkel zijn om de rechtmatigheid van de uitvoering op een optimaal niveau te brengen? Is de regering dat met mij eens?

Tot slot een vraag over de uitvoering van de sociale zekerheid en dan vooral over de gegevensuitwisseling. In ons land moet het Bureau keteninformatisering werk en inkomen, als ik het goed heb begrepen, uitgroeien tot een soort centrale verzamelplaats/gegevensbank op het gebied van informatiestructuur voor uitvoeringsorganisaties. Neemt het kabinet een voor-beeld aan de Belgische Kruispuntbank, die blijkbaar vele miljoenen efficiencywinst heeft geboekt?