Er wordt, aldus de heer Rouvoet, vanaf 1984 een gericht mestbeleid gevoerd met vanaf 1998 de MINAS, die pas vanaf 2001 voor alle bedrijven in de land- en tuinbouw van kracht is. De uitspraak van het Europese Hof zet de gehele mestwetgeving in Nederland op haar kop: MINAS wordt weer afgeschaft, zij het met een overgangsperiode. Het is onduidelijk of het stelsel van dierrechten en van de MAO’s blijft voortbestaan. De minister heeft bij de behandeling van de Landbouwbegroting al een schot voor de boeg gegeven ten aanzien van een nieuw mestbeleid. Vanwege de uitspraak van het Hof moet het mestbeleid opnieuw vormgegeven worden, waarbij de Kamer het beginselakkoord met de Europese com-missie niet in de waagschaal moet stellen.

De ChristenUnie is het eens met de stelling dat er niets gedaan of gelaten moet worden dat het verkrijgen van de derogatie in gevaar brengt, maar er is daardoor weinig speelruimte. MINAS betrof een uitgekiend, voor de meeste boeren acceptabel instrument, dat ook in de smaak viel bij de Nederlandse milieu- en drinkwater-wereld. Het draagvlak was dan ook breed. Groot nadeel ervan was de administratieve lasten-druk. Het is positief dat het kabinet heeft aangegeven dat de uitspraak van het Hof in ieder geval moet worden aangegrepen om het beleid rondom de mest- en mineralenproblematiek te vereenvoudigen. Een integrale aanpak is van belang.

De minister geeft aan dat het arrest van het Hof ruimte laat voor het hanteren van forfaitaire waarden. Kan hij inzicht geven in het proces om daartoe te komen? Hoe verhoudt het milieukundig voorschrift van Brussel zich tot de landbouwkundige noodzaak in Nederland? Zal de economisch optimale opbrengst nog gehaald kunnen worden of zullen de gebruiksnormen lager zijn, teneinde de milieudoelen te realiseren? Zullen bij melkvee de mestproductienormen worden gecorrigeerd voor de melkgift per koe? De uitspraak van het Hof mag niet leiden tot een veebezettingsnorm vanwege het reële risico dat een melkkoe nog meer het karakter krijgt van een wandelende melkfabriek, waarbij de productie per koe nog verder wordt opgejaagd. Het Hof is niet alleen van mening dat de Nederlandse mestwetgeving inhoudelijk niet door de beugel kan, maar ook dat veel maatregelen te laat zijn genomen. Dat heeft de Nederlandse positie er met betrekking tot de mestwetgeving niet sterker op gemaakt.
Er moet niet alleen nu vaart worden gemaakt, maar die moet er ook in worden gehouden, zodat de factor tijd Nederland niet opnieuw noodlottig wordt. Is met het oog op de aangekondigde risicobenadering al een indicatie te geven van de administratievelastendruk voor de risicovolle groep in verhouding tot de huidige administratieve lastendruk? Hoe wordt aangekeken tegen de mogelijkheid tot mestafzet van met name de risicovolle groep?

Op het punt van sancties wordt een combinatie van bestuurlijke boetes en het strafrecht overwogen, in overeenstemming met eerdere uitspraken van de Kamer inzake het kaderbesluit van de Raad van januari 2003. Strafbaarstelling staat daarbij voorop, maar de feitelijke handhaving zal langs de bestuurlijke weg plaatsvinden. Kan op die combinatie een nadere toelichting worden gegeven? Betrokkenen moeten weten waar zij aan toe zijn en weten wanneer in de fout wordt gegaan.

Goede communicatie en adviezen zijn met name in de overbruggingsperiode onontbeerlijk. Zal het bureau Heffingen al op korte termijn informatie verstrekken aan de boeren? Het is onontkoombaar om MINAS in de tussenperiode door te zetten. Terecht toont de minister terughoudendheid ten aanzien van het aanbrengen van tussentijdse wijzigingen in MINAS-regelgeving en de uitvoeringspraktijk, maar is het instrument van de MINAS-wetgeving in de tussenliggende periode nog wel geloofwaardig?