Datum:            4 april 2012

Mevrouw Ortega -Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Het gaat maar door: teruglopende budgetten, voor de vierde keer op rij is het inkomen voo r huishoudens gedaald, oplopende schulden, een betalingsachterstand van 6,3 mld., twee miljoen huishoudens met een betalingsachterstand, de hypotheekschuld is 665 mld. … Er is dus echt sprake van een urgent probleem. Ook is er een grote noodzaak tot preventie. Aan de voorkant moeten mensen zich er al heel goed van bewust zijn dat zij geen schulden moeten maken en geen betalingsverplichtingen moeten aangaan waaraan zij op termijn niet kunnen voldoen. Gezinnen en zwakkeren worden hard getroffen door kabinetsmaatregelen zoals de bezuinigingen in de zorg en de huishoudinkomenstoets voor mensen in de bijstand. Bovendien raken veel mensen hun baan kwijt. Er is sprake van oplopende werkloosheid. De overheid moet de eigen schuldenberg terugbrengen. Hervormingen zijn gewoon noodzakelijk. Wij moeten echter niet blind zijn voor de gevolgen van alle maa tregelen . Hoe zorgt het kabinet ervoor dat mensen door de stapeling van maatregelen niet in de schulden terechtkomen?

Sneller kunnen incasseren is noodzakelijk. De woningcorporatie SSW heeft een prachtig tweesporenbeleid geïntroduceerd: sneller incasseren maarook huurders met financiële problemen sneller hulp aanbieden. Dit beleid kan ook werken bij energiebedrijven. Kan de staatssecretaris gaan praten met de verschillende betrokkenen om te komen tot meer convenanten en meer van di t soort mooie initiatieven?

De ChristenUnie heeft eerder opgeroepen tot gerichte voorlichting bij gebeurtenissen die een groot risico op schulden in zich dragen, zoals verlies van werk. De staatssecretaris vond actie echter niet nodig. Slechts 23% van de gemeenten blijkt deze doelgroepen actief te benaderen om zo schulden te voorkomen. Dat zijn er te weinig. Ik roep de staatssecretaris op om samen met gemeenten alsnog meer werk te maken van preventieve voorlichting en begeleiding. Wil hij hierover met gemeenten in overleg gaan?

We moeten voorkomen d at mensen die schulden hadden , opnieuw in de schulden terechtkomen. Slechts 30% van de gemeenten biedt nazorg. Ook zet maar een derde van de gemeenten vrijwilligers in. Gemeenten laten zo grote kansen liggen. Elke euro die er wordt geïnvesteerd in vrijwilligerswerk, levert namelijk €1,30 tot €2,09 op. Uit onderzoek dat in opdracht van het ministerie is uitgevoerd, blijkt dat de inzet van vrijwilligers effectief is. Gemeenten maken echter te weinig gebruik van deze mensen . Is de staatss ecretaris bereid om het belang van nazorg en de inzet van vrijwilligers extra onder de aandacht te brengen van de gemeenten? Vooral kleine en middelgrote gemeenten blijven achter. De kleinschaligheid lijkt een nadelig effect te hebben . Onderschrijft de staatssecretaris dit? Wil hij gemeenten actief stimuleren om de regionale samenwerking te bevorderen?

Het is belangrijk dat schulden op een vroeg moment worden gesignaleerd . De ChristenUnie heeft altijd gezegd dat er geen registratiesysteem moet komen. Wat we nodig hebben, is een  vroegsignaleringssysteem, zodat schulden snel ontdekt worden en er goede voorspellingen kunnen worden gedaan. De privacy moet daarbij natuurlijk gerespecteerd worden. We willen een snelle invoering van een dergelijk systeem. Voorstellen die tot nu toe werden gedaan, voldeden helaas niet. Het is dus positief dat de initiatiefnemers van het Landelijk Informatiesysteem Schulden (LIS) met een aangepast systeem komen, waarin mensen eerst zelf toestemming moeten geven voor het raadplegen van dat systeem. Weet de staatssecretaris of er hiervoor aanpassingen in wetgeving nodig zijn? Is hij bereid om, indien nodig, die te doen? Hoe lang duurt het voordat het aangepaste LIS actief kan worden? Zijn er oplossingen uit andere landen die wij kunnen toepassen als het te lang duurt?

We moeten ook kijken naar het gedrag van de overheid. Deze verergert de situatie, want de studiefinanciering, zorgverzekeraars , de Belastingdienst en justitie zijn allemaal preferente schuldeisers. Boetes en dergelijke moeten natuurlijk worden betaald, maar de huidige handelwijze doorkruist de schuldhulptrajecten. Graag hoor ik van de staatssecretaris of hij met zijn collega's gaat overleggenover de aanpak van dit probleem. Het kan niet zo zijn dat er afspraken worden gemaakt over een schuldhulpverleningstraject en dat vervolgens een ministerie zomaar loonbeslag legt. D aar moet echt iets aan gebeuren.

Studenten hebben veel schulden, maar kunnen niet bij de schuldhulpverlening terecht omdat zij geen aflossingscapaciteit hebben. De afgelopen twee weken heb ik daarvan een paar gevallen mogen meemaken. Vaak zitten deze jongeren jarenlang in budgetbeheer, maar nemen de schulden amper af. Hoe kunnen deze studenten worden geholpen? Ik heb begrepen dat er e en mogelijkheid is om de schuld af te kopen, maar dan moet de afkoopsom wel e rgens vandaan komen. Wat vi ndt de staatssecretaris van het idee om met kredietbanken te overleggen om zo te komen tot een plan om dit probleem op te lossen? Dakloze jongeren die aankloppen bijde gemeente, moeten vier weken wachten voordat zij in aanmerking kunnen komen voor daklozenopvang, o mdat zij eigenlijk een eigen bijdrage moeten betalen. In die vier weken lopen de achterstallige zorgpremie, bestuurlijke boete en andere schulden verder op. Heeft de staatssecretaris een oplossing voor dit probleem? Tijdens de algemene beschouwingen is een motie van de ChristenUnie en GroenLinks aangenomen om de schuldenproblematiek onder studenten in kaart te brengen en met gerichte voorstellen te komen. Hoe sta at het met de uitvoering van deze motie?

Tot slot iets over de particuliere schuldhulpverlening. De ChristenUnie is hartstikke blij dat er eindelijk schot komt in de Algemene Maatregel van Bestuur. Volgens mij heb ik er zeker drie jaar naar gevraagd. Deze biedt goede mogelijkheden om de wachtlijsten te reduceren. Echter, als het verbod op particuliere schuldbemiddeling wordt opgeheven, moeten we er wel voor waken dat we te maken krijgen met malafide praktijken . Er moet daarom in ieder gevaleen kwaliteitsgarantie worden ingebouwd. Transparantie en kwaliteit moeten vooropstaan. Graag krijg ik de garantie van de minister dat de private schuldhulpverleningsorganisaties inderdaad verplicht worden de NEN 8048 (Nederlandse Norm) aan te nemen. In de tweede plaats …

De voorzitter: Mevrouw Ortega, wilt u afronden?

Mevrouw Ortega -Martijn (ChristenUnie): Ja, voorzitter, dit is mijn laatste punt.

De voorzitter: U zegt altijd "tot slot" en ik weet dat u dan nog vijf minuten nodig hebt. U moet nu echt afronden, want u bent al ruim een halve minuut over uw tijd heen.

Mevrouw Ortega -Martijn (ChristenUnie): Kan inbedding in het minnelijk traject in plaats van hulp op basis van no cure, no pay als eis worden opgenomen? Di t is al mogelijk in de diverse Recofa-richtlijnen (Rechters -commissaris in faillissementen en surseances van betaling ).