De heer Cramer (ChristenUnie): Voorzitter. Het waren een paar heftige weken voor de geitenhouders, vooral voor de geitenhouders en hun gezinnen wier dieren daadwerkelijk geruimd zijn. De dieren waarmee zij gewerkt hebben, zijn weg. De geitenhouders blijven achter met vragen over de toekomst van hun bedrijf. Zoals ik al zei, waren en zijn het ook voor de andere geitenhouders spannende weken. Zij vroegen en vragen zich af of hun bedrijf besmet wordt verklaard, of zij al dan niet door kunnen gaan en hoe de beperkende maatregelen uitpakken die onder andere wij hebben gewild. Ik vrees dat daarover in dit algemeen overleg nog geen duidelijkheid kan worden gegeven, omdat het een complex probleem is. Bovendien moeten we wat meer zicht hebben op de resultaten van het ruimen.

Voor het reces hebben wij uitvoerig met elkaar over dit onderwerp gesproken. Voor de ChristenUnie-fractie blijft centraal staan dat, met de volksgezondheid als uitgangspunt, zo veel mogelijk dieren gespaard moeten worden. Er is dan ook een motie van mijn hand aangenomen met de intentie om herhaald individueel te testen. Het doel daarvan is, onderscheid te maken tussen gezonde en besmette dieren en daarmee zo veel mogelijk dieren te sparen. Dat geldt ook voor de drachtige dieren. De minister heeft aangegeven dat herhaald testen niet mogelijk is, omdat dit te veel risico met zich mee zou brengen en er te veel onduidelijkheid zou blijven bestaan. Ik blijf daar echter op aandringen, zeker voor bedrijven waar de dieren pas over ruimere tijd gaan aflammeren.

Wij hebben toen ook gesproken over een nieuwe test. Ik vraag de minister hoe het daarmee staat. Volgens mij heb ik indertijd ook gevraagd naar de mogelijkheid om bloed te testen. Ik ben dan ook blij dat de heer Ormel dat aanhaalde. Hij sprak van serologisch testen. Volgens mij is dat hetzelfde. Mijnheer Ormel, u bent daar beter in dan ik, maar laat mij op dit punt even mijn feestje vieren.

De heer Ormel (CDA): U vraagt het mij.

 De heer Cramer (ChristenUnie): Ja, dat is waar. Ik had die vraag niet aan collega Ormel moeten stellen, maar hij weet het vast en zeker beter dan ik. Als dat kan, vind ik dat wel van belang.

Ik maak nu een bruggetje naar het advies, met name het gedeelte daarvan dat betrekking heeft op de kleinere bedrijven en de kinderboerderijen. Ik kan mij voorstellen dat je daar niet een tankmelktest kunt doen die omvangrijk genoeg is, omdat de populatie te klein is. Volgens mij hebben wij daarover de vorige keer gesproken. De beesten worden daarvoor niet eens gemolken. Ik kan mij echter wel voorstellen dat wij die zekerheid krijgen als wij het bloed testen. Ik dring aan op het doen van die test om duidelijkheid te verkrijgen. Naar mijn oordeel is het namelijk merkwaardig dat er voor de grote bedrijven een nultolerantie geldt en dat daarvan geen sprake is voor de kleine bedrijven, met name omdat de interactie tussen de bevolking en de dieren op een kinderboerderij -- ik doel op het directe contact -- veel groter is dan die op een grote boerderij. Daarover moet helderheid komen. Op dit moment ben ik er geen voorstander van om niet meer uit te gaan van die nultolerantie, omdat wij ook helderheid moeten krijgen over de gevolgen van de maatregelen. Ik ben dan ook heel voorzichtig en pleit nu niet voor verlichting van de maatregelen. Ik verwijs nogmaals naar de aangenomen motie over het niet uitbreiden zolang er geen vaccinatie is met een landelijke dekking. Volgens mij was de inhoud van die motie klip en klaar. Ik vind dit van groot belang. De ondernemers zitten daar misschien niet zo zeer op te wachten, maar het is wel een vorm van het geven van helderheid.

Heeft de minister opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een betrouwbaar protocol? Zo ja, wanneer kan dat gereed zijn? Dat is niet alleen voor dit moment van belang, maar ook voor de toekomst van de bedrijven. Gespaarde dieren kunnen immers ook dragers van de Q-koorts zijn. In aansluiting hierop vraag ik de minister wat de mogelijkheden zijn voor het groepsgewijs testen van geïsoleerde dieren. Geitenhouders weten vaak welke dieren risico lopen en welke niet. Waarschijnlijk zijn de gezonde dieren apart gezet. Ik ben op werkbezoek geweest en daar bleek dat men juist was doorgegaan met het fokken met de ingeënte geiten. Ik vond het dus heel wrang om daar te zien dat de geënte drachtige geiten geruimd werden en dat de niet-geënte geiten in een hoek bleven staan. Daarmee hebben ze immers niet verder gefokt. Bij mij liepen toen ook de rillingen over de rug. Naar de letter snap ik het, maar ik begrijp het niet als ik het zie. Dat klinkt misschien cryptisch, maar dat was de emotie van dat moment.

Ik kan mij dus voorstellen dat je een aparte tankmelktest doet van de geiten waarvan de ondernemer zegt dat hij daarmee verder heeft gefokt omdat die waarschijnlijk niet besmet zijn. Ik maak een bruggetje naar de discussie van vorige week met een bedrijf in Drenthe. De ene locatie was niet besmet en de andere wel. Bij mij ging toen het licht uit. Ik begrijp wel dat de rechter dat formeel beslist, maar ik snap niet dat een bedrijfslocatie die niet besmet is, toch geruimd wordt met als argument dat er in het geval dat een bedrijf meerdere locaties heeft, sprake is van een administratieve eenheid. Ik kan dat niet rond krijgen en zeg nogmaals dat wij voor dit probleem echt een oplossing moeten vinden. De minister heeft de vorige keer gezegd dat zij haar stinkende best zal doen om te voorkomen wat voorkomen dient te worden. Die toezegging sprak mij aan en ik roep haar dus op om die na te komen.

Ik begrijp dat, als bedrijven op het punt van aflammeren staan, het nodig is om op een bepaald moment een besluit te nemen. Dat is terecht, want er moet duidelijkheid zijn. Wij moeten echter wel de ruimte nemen om testen te doen op die bedrijven waar het aflammeren nog even op zich laat wachten.

Vanaf 2008 zijn er al geiten gevaccineerd, maar een deel van dat aantal wordt geruimd. Het onderzoek met het testen is indertijd door het ministerie van LNV ingezet. Is de tekstgroep nog groot genoeg om daarover straks een goed oordeel te vellen? Als wij die beesten ruimen, weten wij dan wat het effect is geweest van het vaccineren? Ik maak mij daarover zorgen. Als dat niet het geval is, kan ik concluderen dat er veel energie is verspild.