Hoe rationeel en resultaatgericht ik er deze week ook over zou willen debatteren, als ChristenUnie staan we bij dit onderwerp voortdurend onder de verdenking dat we slechts vanuit preuts-moralistische, achterhaalde motieven naar prostitutie kijken. En dat is jammer, want vanuit hun ideologische loopgraaf lijkt het juist voor de ‘bevrijders’ van toen erg moeilijk de waarheid onder ogen te zien.

Prostitutie is een normaal beroep: vanuit die geloofsvooronderstelling is tien jaar geleden gekozen voor legalisering en regulering van de ‘branche’. En die keuze is in z’n uitwerking normatief gebleken: wat de wetgever normaal vindt, moeten we als burgers ook maar normaal vinden. Dat heeft nogal wat gevolgen. Bijvoorbeeld: dat het heel moeilijk is te voorkomen dat jonge vrouwen uit Oost-Europa, landen als Bulgarije, Polen en Hongarije, hier onder valse voorwendselen naartoe worden gehaald om in een relaxbedrijf (ook al zo’n normaal woord) te werken. Bij een Poolse bouwvakker denken we toch ook niet meteen aan slavenhandel?

Nee, maar die bouwvakker kan klussen die ‘m niet aanstaan weigeren, en hij is vrij om zo vaak hij wil naar huis te rijden om z’n familie blij te maken met een zak vers geld. Terwijl zijn Poolse zusje zich door de waarheid gegijzeld voelt zodra blijkt dat de gezellige Hollandse bar waar ze zou gaan werken een bordeel is. Want haar ouders en vrienden in Polen vinden het misschien wel helemaal niet normaal wat ze hier doet, en dat weet haar pooier (pardon, dat is natuurlijk een woord uit het burgerlijk denkboek van vóór 2000) ook.

Het is niet eenvoudig je los te scheuren uit een situatie die door de courante moraal en wetgeving als normaal is aangemerkt. Wie gemeenten probeert warm te maken voor een uitstapprogramma voor prostituees, kan zomaar de vraag terugkrijgen dat er toch ook geen uitstapprogramma’s voor secretaresses bestaan? Hieruit blijkt hoe de ene leugen de andere gebaard heeft: wat normaal en legaal is, doe je vrijwillig of je doet het niet. En terwijl verslaving als overdrachtelijk begrip toepasbaar blijkt op alles wat leuk en lekker en ontspannend is (koopverslaafd, twitterverslaafd, BZV-verslaafd…), wordt keihard genegeerd dat er nergens zoveel échte slavernij wordt geleden als in de seksindustrie. Zowel door prostituees als door hun klanten overigens; ook de hulpverlening aan seksverslaafden stuit op de ideologische vooronderstelling dat porno en prostitutie genotsmiddelen zijn die je schadeloos en uit vrije wil consumeert.

Eén van de nobeler motieven van hen die het bordeelverbod afschaften, was dat ze hoopten daardoor de misstanden in de seksbranche te kunnen tegengaan. Aan die goede intentie klamp ik me vast nu tien jaar later blijkt dat de legalisering meer kwaad dan goed heeft gedaan. Uit onderzoek van de Nationale Recherche blijkt dat 50 tot 90 procent van de prostituees niet vrijwillig achter het raam zit. Meer dan de helft van de slachtoffers van mensenhandel wordt uitgebuit in de seksindustrie: logisch, want geen ander ‘dienstverband’ kan z’n onderworpenen zo effectief opsluiten en knevelen in een sociale isoleercel. Rechtszaken zoals die tegen Saban B. maken op verschrikkelijke wijze duidelijk hoe iemand tientallen vrouwen onder dwang in de etalage kan zetten van zogenaamd keurige bordelen die met een ordentelijke vergunning van de gemeente draaien. In geen andere legale branche zijn illegale praktijken als uitbuiting, vrouwenhandel, illegaliteit, verkrachting, misbruik van minderjarigen en andere criminaliteit zo dicht onder de oppervlakte en zo breed verbreid.

De voortdurende en voortwoekerende misstanden waren voor het vorige kabinet reden een nieuwe kaderwet prostitutie aan te kondigen, die door het demissionaire kabinet van CDA en ChristenUnie nog verder is aangescherpt. Deze wet vloeide voort uit afspraken die op initiatief van de ChristenUnie in het regeerakkoord waren opgenomen. Er komt een landelijke vergunningplicht voor prostitutiebedrijven, een landelijk register voor escortbedrijven en een algehele registratieplicht voor prostituees. De minimumleeftijd wordt verhoogd van 18 naar 21 jaar, en verder wordt het gebruikmaken van illegale of minderjarige prostitutie strafbaar. De klant die misbruik, uitbuiting en slavernij in stand houdt, gaat dus niet langer vrijuit. Allemaal maatregelen waarvan we als ChristenUnie bidden dat ze een uitwerking ten goede hebben, en het is te hopen dat ze ook door links-liberale tegenstanders van het huidige kabinet gesteund worden. De PvdA verzet zich in de Kamer nog tegen de registratieplicht waar PvdA-bestuurders die in steden als Amsterdam en Utrecht midden in de barre praktijk staan, vóór zijn.

De ChristenUnie steunt de maatregelen in deze wet, maar ons ideaal blijft vérder liggen. Voor een oplossing op de lange termijn zou progressief Nederland toch nog eens naar Zweden moeten kijken. Toen hier het bordeelverbod werd opgeheven, werd daar juist het bezoek aan prostituees strafbaar gesteld. En de evaluaties van dat beleid zijn positiever dan de recente gegevens over genormaliseerde prostitutie in ons land. In Zweden is bijvoorbeeld de straattippelarij gehalveerd. Het is er minder aantrekkelijk geworden om een bordeel te openen. De strafbaarstelling blijkt in Zweden remmend te werken op de met prostitutie verbonden georganiseerde criminaliteit en mensenhandel. Het is handhaafbaar, er is minder mensenhandel en er is geen groei van het illegale circuit.

Met name de linkse politieke partijen willen Zweden nog wel eens tot voorbeeld nemen, bijvoorbeeld als het gaat over de verzorgingstaat en arbeidsparticipatie (in het bijzonder van vrouwen). Welnu, misschien is het goed dat Kamerleden bij een volgende excursie naar Stockholm zich ook eens op de hoogte laten stellen van het Zweedse prostitutiebeleid. En zich dan laten uitleggen waarom het exploiteren van andermans lichaam en seksualiteit daar niet mag en tot zich laten doordringen dat dat eigenlijk heel normaal is.

André Rouvoet

(Trouw, Podiumpagina 10 februari 2011)