De ChristenUnie pleit al een tijd voor verhoging van de vrije uitkering en ziet met de uitkomsten van recent onderzoek haar vermoedens van onderbetaling bevestigd. De vrije uitkering is vergelijkbaar met het Gemeentefonds in het Europese deel van Nederland, waaruit plaatselijke overheden hun taken kunnen financieren. Uit gesprekken tussen minister Spies en gedeputeerden van Bonaire, St. Eustatius en Saba blijkt dat de uitkering met minimaal 8 miljoen verhoogd moet worden om aan de verantwoordelijkheden te voldoen. De minister heeft echter geen toezeggingen willen doen over verhoging van de vrije uitkering. Zij heeft aan de eilanden gevraagd om begrip voor de economische situatie waarin Nederland zich bevindt. De ChristenUnie vindt dit verzoek hoogst merkwaardig, want met de eilanden zijn afspraken gemaakt over de resultaten van het onderzoek.

Ortega-Martijn: ,,Het kan niet zo zijn, dat er onder het mom van extra bezuinigingen, deze eilanden een beperkte verhoging krijgen of zelfs langer aan het lijntje worden gehouden. De Nederlandse regering wil dat de eilandbesturen hun verantwoordelijkheden nemen, dan is het noodzakelijk dat ook de regering zijn verantwoordelijkheid neemt en voldoende geld beschikbaar stelt.” De ChristenUnie wil tevens dat de tekorten die de afgelopen jaren ontstaan zijn gecompenseerd worden. ,,De cijfers die op tafel liggen zijn duidelijk. De betalingen aan de BES-eilanden is al lange tijd onder de maat. De vrije uitkering moet verhoogd worden en de ontstane tekorten moeten aangevuld worden. Wanneer dit niet gebeurt, wordt het gevoel gevoed dat de Nederlandse regering een onbetrouwbare partner is.”

Schriftelijke vragen namens het lid Ortega-Martijn over het bericht dat de vrije uitkering voor de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba structureel te laag zouden zijn.

1) Heeft u kennisgenomen van het artikel ‘No commitment to raise islands’ free allowance?

2) Is het juist dat u hebt toegegeven dat de vrije uitkering te laag is geweest? Hoe groot is dit tekort geweest, gespecificeerd naar de verschillende eilanden? Kunt u aangeven welke verantwoordelijkheden de openbare lichamen niet (adequaat) hebben kunnen uitvoeren als gevolg hiervan? Hoe denkt de minister recht te doen aan de tekorten waarmee de eilanden de afgelopen twee jaar mee hebben gekampt?

3) Is het juist dat uit het referentiekaderonderzoek blijkt dat de vrije uitkering minimaal 42,9 miljoen dollar en maximaal 61,1 miljoen dollar zou moeten zijn? Zo nee, over welke bedragen gaat het dan?

4) Klopt het dat u geen toezeggingen kon doen over een mogelijke verhoging van de vrije uitkering indien blijkt dat deze (structureel) te laag zouden zijn? Zo ja, hoe verhoudt deze uitspraak zich tot de toezegging van uw voorganger dat eventuele wijzigingen in de vrije uitkering bij de voorjaarsnota verwerkt zouden worden? Bent u alsnog bereid u klip en klaar te conformeren aan de uitkomsten van het referentiekaderonderzoek en de vrije uitkering als zodanig te corrigeren? Bent u tevens bereid uit te sluiten dat er extra bezuinigd wordt op de vrije uitkering?