Datum:            21 maart 2012

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. De waterbrief van de staatssecretaris ademt een vrij zakelijke benadering. Er wordt ingezet op het bedrijfsleven, op kennisinstituten en op de Nederlandse kracht. Voor grootschalige waterprojecten lijkt dat misschien verdedigbaar, maar wanneer het gaat om toegang tot schoon drinkwater en sanitatie mis ik in de brief het belang van een sterke sociale inbedding van waterprojecten en de rol die ontwikkelingsorganisaties daarin kunnen spelen. Op het moment dat we alleen met een technologische benadering aan de slag gaan zonder dat de mensen in de woongemeenschappen die we beogen daar sterk bij betrokken worden, zal die waarschijnlijk niet tot successen gaan leiden. Zelf heb ik in Uganda gezien hoe cruciaal de sociale inbedding is. Toegang tot drinkwater in het district Kabale is daar geagendeerd door de kerken. Kennis is daar onder de bevolking opgebouwd door watercomités te vormen en voorlichting te geven. Dit alles is ondersteund door de ontwikkelingsorganisatie Tear. Het is al jaren een succes.

"Clean drinking water is about people, not pipes" luidde de kop boven een artikel in de Guardian. Het waterbeleid van de staatssecretaris zal zich richten op acht van de vijftien focuslanden. Er worden drie Water Mondiaal-landen toegevoegd. Ook in andere focuslanden spelen belangrijke waterissues. Denk alleen al aan Ethiopië en Uganda. In hoeverre zal het instrumentarium openstaan voor landen die niet door de staatssecretaris worden genoemd?

Vorig jaar is een amendement van de ChristenUnie aangenomen waarmee meer balans wordt gebracht in de verdeling van het geld over de verschillende wateronderwerpen. Investeringen in drinkwater en sanitatie betalen zich uit in een betere volksgezondheid en in verbetering van de positie van vrouwen en kinderen. Investeringen in drinkwater en sanitatie betekenen ook een efficiënte besteding met veel economisch rendement. Bovendien dragen deze investeringen bij aan het bereiken van de armoededoelstellingen. De combinatie van zowel geïntegreerd waterbeheer als de inzet op water, sanitatie en hygiëne is een van de kritische succesfactoren van de Nederlandse drinkwatersector waarmee Nederland zich duidelijk kan profileren in het buitenland. Er is over beide interventies heel veel kennis en expertise in Nederland. Voor de duurzaamheid van die interventies is het belangrijk om hele stroomgebieden en alle gebruikers mee te nemen. Daarmee wordt een soort competitie tussen de verschillende watergebruikers voorkomen. Die kunnen we niet gebruiken. Na de beleidsbrief gelezen te hebben, maak ik mij nog steeds zorgen over de verdeling van het geld. Uitgaven voor efficiënt watergebruik in landbouw zijn nog nergens ondergebracht, maar het benodigde geld zal toch ergens vandaan moeten komen. Waar moet dat geld vandaan komen? Wat betreft de ChristenUnie mogen drinkwater en sanitatie niet het kind van de rekening worden van efficiënt watergebruik in de landbouw. Deze post loopt in de nieuwe budgetten al achter op waterbeheer.

De ChristenUnie wil meer duidelijkheid over de wijze waarop mensen met het Nederlandse beleid worden bereikt en over de verdeling tussen inzet van geld op het platteland en in de sloppenwijken. Het platteland loopt al achter. Het precieze zicht op percentages in de stad ontbreekt omdat sloppenwijken vaak niet door de overheid aldaar worden erkend. Wat gaat Nederland doen om de armste mensen te bereiken? In de beleidsbrief wordt een en ander geschreven over duurzaamheid en transparantie, maar er wordt niet gerefereerd aan concrete criteria, zoals de mvo-richtlijnen. Verder is van belang dat op duurzaamheid ook monitoring plaatsvindt en beleid wordt geformuleerd in geval van non-compliance.

De ChristenUnie wil ook nadere specificering van de manier waarop het kabinet actief richting geeft aan het verbeteren van het beheer van bossen en wetlands met het oog op waterkringlopen. Op welke wijze zet het kabinet daarvoor de verduurzaming van productieketens, zoals hout, soja, palmolie en biomassa, in? Nederland loopt voorop met concepten "bouwen in de natuur" en "ruimte voor de rivier" waarmee winst wordt geboekt op het terrein van het klimaat, de water- en voedselvoorziening en de biodiversiteit. Het kabinet zou deze concepten ook moeten toepassen in de ontwikkelingssamenwerking. Voldoende capaciteit voor de uitvoering van dit beleid is nodig, zowel op het departement als binnen de ambassades. De meerjarenstrategieplannen zullen moeten stroken met de uitvoering van het waterbeleid.

Net als de VVD is de ChristenUnie benieuwd naar de sturende deelname aan investeringsfondsen van onder andere de Wereldbank. Ook nu wil ik de rol van de ngo's als belangrijke bindende partij richting lokaal initiatief en de lokale private sector onderstrepen.

De ChristenUnie is blij dat de minister naar de High-Level Meeting on Sanitation and Water for All gaat. Dat verzoek heb ik indertijd gedaan in een motie. Ik ben wel erg benieuwd met welke belofte hij daar naartoe gaat.

Terwijl wij hier met kannen water voor ons zitten, lopen in Sudan elke dag weer heel veel mensen heel veel kilometers om water te vinden. Om dat verschil kleiner te maken loop ik komende zaterdag mee met de sponsorloop Walk4Water, om daarmee ook iets mee te beleven van de voettochten die duizenden mensen dagelijks maken voor een klein beetje water. Ik ben te sponsoren. Meer informatie daarover is te vinden op de website van de ChristenUnie.

De voorzitter: Wij wensen u heel veel succes.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.