Datum:            7 maart 2012

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie):

Voorzitter. Vandaag is het de eerste keer dat wij ons met deze minister buigen over een herindelingdossier. Het zal de minister ongetwijfeld niet zijn ontgaan dat er nogal wat commotie en onrust is ontstaan over de manier waarop haar voorganger herindelingdossiers heeft behandeld. Ik moet eerlijk bekennen dat ik benieuwd ben of zij met een helder kompas een zuivere koers gaat varen. Herindelingen zijn namelijk ingrijpende en vaak ook emotionele besluiten. Heldere criteria en procedures zijn daarom van cruciaal belang. Een aangenomen motie van mijn hand om slechts één beleidskader te gebruiken, vatte de voorganger van deze minister wel erg beperkt op. Hij zou bij ieder herindelingdossier duidelijk aangeven op basis van welk beleidskader hij had getoetst. Ik merk echter direct op dat zijn belofte wat dit dossier betreft naar mijn idee niet is nagekomen. Op basis van welk beleidskader is het huidige wetsvoorstel tot stand gekomen? In het verlengde daarvan wil ik weten op basis van welke criteria dit wetsvoorstel niet is teruggekeerd, maar dat over de Krimpenerwaard wel. Graag hoor ik een reactie hierop.

Het is op zijn minst opmerkelijk dat de minister halfslachtig afstand neemt van het wetsvoorstel. Zij stelt namelijk dat er voor het alternatief, een samenvoeging van Bussum, Muiden en Naarden, gepaard met een grenscorrectie ten gunste van Weesp, het breedst mogelijke bestuurlijke draagvlak bestaat. Ik zeg "halfslachtig", omdat zij niet zelf met een nota van wijziging komt, maar stelt zich niet te zullen verzetten wanneer de Kamer met een amendement komt. Echter, aan de andere kant blijft de minister volhouden dat de regering een duidelijke voorkeur heeft voor samenvoeging van de vier betrokken gemeenten op grond van het voorliggende voorstel.

Het is van tweeën één. Of de minister gaat achter het voorstel staan, of zij wijzigt dat door een nota van wijziging. Een verkapte oproep van het kabinet aan de Kamer om een amendement in te dienen, lijkt mij staatsrechtelijk een beetje onzuiver. De Kamer controleert de regering, niet andersom. Inhoudelijk heb ik hier ook bezwaren tegen, doordat het amendement-Van Beek het wetsvoorstel in de kern wijzigt. Zo rijst bijvoorbeeld de vraag of de gemeente Weesp inclusief een grenscorrectie, voldoende robuust de toekomst ingaat. De minister komt niet verder dan de mededeling dat dit hieraan kan bijdragen. Graag hoor ik klip-en-klaar van de minister of de aangepaste variant de problemen voor Weesp oplost. Daarnaast hoor ik graag de concrete onderbouwing van de voorkeur van het kabinet voor voorliggend voorstel. Deze gang van zaken gaat ook voorbij aan de betrokken partijen. Een herindeling is een ingrijpend en emotioneel proces. De regering toont zich zo allesbehalve een betrouwbare partner. Het zou deze minister sieren als zij erkent dat deze opstelling van het kabinet tot nu toe geen schoonheidsprijs verdient.

Dan de precaire financiële situatie van Muiden. Volgens de waarnemend burgemeester moet de gemeente alle zeilen bijzetten om haar verplichtingen voor komend jaar na te komen. Als er niets gebeurt, gaat Muiden simpelweg failliet. Dit alles staat nog los van de miljoenenclaim die als een zwaard van Damocles boven de gemeente en het herindelingdossier hangt. Voor mijn fractie staat vast dat er voor deze situatie een passende oplossing gevonden moet worden, nog los van de vraag of dit wetsvoorstel op een meerderheid kan rekenen.

Mijn fractie is dan ook erg benieuwd naar het commentaar van de minister op het amendement van collega Van Beek op dit punt. Voldoet Muiden wel aan de voorwaarden van artikel 12, lid 2, van de Financiële-verhoudingswet? Hierin staat dat een aanvullende uitkering slechts mogelijk is als de eigen inkomsten van de gemeenten zich op een redelijk peil bevinden. De minister heeft zelf in haar brief geschreven dat de financiële situatie van Muiden acuut is. Ik wil weten of er een noodplan is indien het voorliggende wetsvoorstel niet op een Kamermeerderheid kan rekenen. Met andere woorden: wat gaat er gebeuren als Muiden failliet gaat? Ik vraag hierop een reactie van de minister en ik overweeg een motie hierover.

Bussum heeft het initiatief genomen om tot samenvoeging van de ambtelijke organisaties te komen. Ook in 2009 gaf Bussum aan een voorkeur te hebben voor een samenwerkingsalternatief. Voormalig minister Donner vond dit alternatief sympathiek maar doordat de Raad van State zei dat de vertrouwensbasis hiervoor ontbrak, wijzigde hij zijn standpunt. De gemeente Muiden heeft vervolgens het laatste voorstel van Bussum afgewezen. Is de minister ervan overtuigd dat de samenwerkingsoptie door betrokken partijen überhaupt serieus is overwogen?

Als het gebrek aan onderling vertrouwen geen goede basis is voor samenwerking, is het dan wel een goede basis voor deze herindeling? Is onderling vertrouwen niet leidend voor het toetsen van eventuele samenwerkingsverbanden? In hoeverre speelt dit een rol bij het toetsen van herindelingen?

Het valt de minister niet te verwijten dat zij te kampen heeft met onzorgvuldigheid van haar voorganger. Ik roep haar op om nu en in de toekomst wel zorgvuldig om te gaan met het herindelingsdossier. De ChristenUnie-fractie heeft grote twijfels over het huidige wetsvoorstel. Ik zie daarom uit naar de beantwoording door de minister.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.